Herakleia Antik Kenti, geçmişte bir liman kenti olarak Bafa Gölü’nün kıyısında yer alırken, arka planında görkemli yapısıyla Beşparmak Dağları (antik adıyla Latmos Dağları) yükselmektedir. Latmos adıyla bilinen ilk yerleşim, bugünkü konumunun biraz daha kuzeydoğusunda bulunmaktaydı. Ancak Hellenistik dönemin başlarında yer değiştirmiş ve yarı tanrı Herakles’in anısına Herakleia adını almıştır. 6,5 kilometrelik uzunluğa sahip ve 26 kuleyle desteklenen surları hem güçlü bir savunma sistemine hem de dönemin zenginliğine işaret etmektedir. Bölgedeki arkeolojik araştırmalar sonucunda ortaya çıkarılan prehistorik kaya resimleri ve taş el baltaları, burada çok eski çağlardan itibaren bir yaşam izinin bulunduğunu ve yerel bir dağ tanrısına tapınımın varlığını göstermektedir. Doğal birer anıt niteliğindeki dev kayaların sağladığı saklanma olanakları sayesinde Latmos Dağları, erken dönem Hristiyanlarının Romalıların zulmünden kaçıp sığınabildiği güvenli bir alan hâline gelmiştir. Bu eşsiz doğa ve tarih dokusuyla bezeli coğrafyanın, çoban Endymion ile Ay tanrıçası Selene arasındaki efsanevi aşkla bütünleşmesi şaşırtıcı değildir. Zaten Bafa Gölü, antik çağda Latmos Körfezi olarak anılırken, dağların koynuna sokulmuş bir sevgiliyi andırır biçimde tasvir edilmiştir.

Herakleia, antik dönemde Karya bölgesinin önde gelen kentlerinden biriydi ve kuruluşu MÖ IV. yüzyıla dayanmaktadır. Büyük İskender'in sefer yolları üzerinde bulunması, bu kente stratejik ve kültürel bir önem kazandırmış, Hellenistik dönemde ticaret ve kültür merkezi olarak öne çıkmasını sağlamıştır. Kentte yer alan tiyatro, agora, çeşitli tapınaklar ve surlar, dönemin mimari ve toplumsal yapısının izlerini taşımaktadır. Yaklaşık 5.000 kişi kapasiteli tiyatro, Hellenistik dönemde inşa edilmiştir. Kentin ticaret ve sosyal yaşamının merkezi olan agora, halkın etkileşimde bulunduğu önemli bir alandı. Athena adına MÖ II. yüzyılda inşa edilen tapınak ise Roma dönemine tarihlenmektedir. Ayrıca Zeus ve Dionysos gibi tanrılara adanmış başka tapınaklar da kentin dini kimliğini tamamlamaktadır. Surlar ise savunma amacıyla inşa edilmiş olup, Hellenistik Dönem’de yapılmış ve Roma döneminde çeşitli onarımlarla güçlendirilmiştir.

Bizans döneminde de önemini sürdüren Herakleia, zamanla çeşitli nedenlerle gerilemiş; yerleşim değişiklikleri ve depremler sonucunda terk edilerek harabe hâline gelmiştir. Günümüzde Milas ilçe merkezine yaklaşık 39 kilometre uzaklıktaki Kapıkırı Mahallesi sınırlarında yer alan Milas-Herakleia Antik Kenti, arkeolojik kazı ve restorasyon çalışmalarının ardından ziyaretçilere açılmıştır. Athena Tapınağı, tiyatro, agora, surlar, mezarlar, bouleterion, Endymion Tapınağı, Yediler Manastırı ile birlikte çevredeki adalarda bulunan kilise ve manastır kalıntıları günümüzde hâlâ görülebilmektedir.

Herakleia yalnızca tarihi yapılarıyla değil, aynı zamanda mitolojik öyküsüyle de dikkat çekmektedir. Antik bir anlatıya göre, genç ve yakışıklı bir çoban olan Endymion, kutsal kabul edilen Latmos Dağı’nda yaşamaktadır. Doğayla iç içe bir yaşam süren Endymion, sürülerini yeşilliklerle kaplı yamaçlarda otlatır, kavalından dökülen ezgilerle etrafını neşelendirir ve gün batımında Bafa Gölü kıyısındaki mağarasına çekilirdi. Bu ıssız dağlarda onu yalnızca Ay tanrıçası Selene görürdü. Her gece Bafa Gölü’nün ışıldayan sularından gökyüzüne doğru yükselerek Latmos Dağı’nı aydınlatan Selene, bir süre sonra Endymion’a gönlünü kaptırmış, Endymion da onun güzelliğine âşık olmuştur. Bu efsanevi aşk, Ay tanrıçasının Latmos Dağı’na duyduğu tutkuyla birleşmiş; Bafa Gölü’nün ay ışığıyla parlayan görüntüsünün bu büyülü birlikteliğin bir yansıması olduğu söylenmiştir. Bu nedenle Herakleia’nın, ay ışığının en parlak ve etkileyici şekilde yansıdığı yerlerden biri olduğuna inanılmaktadır.