Gümüşlük
Yerleşim Merkezi / Destinasyon Deniz Destinasyonu
-
2020
Dokuz liman ve deniz hudut kapısına sahip olan Muğla’nın Bodrum ilçesinde yer almaktadır. Bodrum’un batısında konumlanan Gümüşlük, Ege Denizi ile çevrilidir, kuzeyindeki Yalıkavak ile güneyindeki Turgutreis’in arasında kalmaktadır. Yarımada, mikro klima alan özelliğine sahip olup Akdeniz iklimi etkisi altındadır. Yarımada‘nın, Gümüşlüğün de içinde bulunduğu batı kıyıları ve kuzey kıyılarının tamamı ile kıyılarındaki adaları kapsayan, 37.500 hektarlık hassas ekosistem alanı, deniz canlıları ve su kuşları için önemli bir habitat olduğundan doğa meraklısı ziyaretçiler için bir çekim merkezidir. Gümüşlük, hem yurtiçi hem de yurtdışından hava, kara ve denizyolu ulaşım imkânlarıyla kolaylıkla ulaşılabilecek konumdadır. Ziyaretçiler, Dalaman Havalimanı ve Milas-Bodrum Havalimanı’nı kullanarak Gümüşlük’e geçebilmekte veya denizyolunu tercih etmeleri halinde Yalıkavak, Bodrum, Turgutreis ve Mantarburnu limanlarını kullanılabilmektedir.
Gümüşlük Belediyesi, 1999 yılında kuruldu ancak 2014 yılından itibaren tüm beldeler, mahalle statüsüyle Bodrum kent merkezine bağlandı. Bir zamanlar mütevazı bir tarım ve balıkçılık kenti olan Bodrum’un eşsiz doğası ve çevre inşası, 1950’li yıllardan sonra büyük bir değişim geçirmiş ve 2000’li yıllarda Bodrum Türkiye’nin en ünlü turistik beldesi haline geldi. Özellikle 1980’lerden sonra, göç ve kentsel yayılma, şehrin özgün mimarisi ve kimliği için ciddi bir tehdit haline geldi. Bodrum’un en önemli tarihi köylerinden biri olan Gümüşlük’ün Karakaya Köyü ise 1980’lerden sonra aydınlar ve metropollerden yüksek gelir elde edenler tarafından tanındı. Günümüzde ise 3.855 kişiden oluşan nüfusu ile Gümüşlük Mahallesi’nin ekonomisi Bodrum genelinde olduğu gibi büyük ölçüde turizme dayanmaktadır.
Bölge, Bodrum kadar eski ve zengin bir geçmişe sahiptir. Tarihte, yazarların sıkça sözünü ettiği şehirlerden bir tanesi bugün Gümüşlük diye tanınan Mausolos’un kurduğu Myndos şehridir. Lelegler tarafından beş bin yıl önce kurulduğu bilinen Eski Myndos, Kadıkalesi’nden bir kilometre içeride, Bozdağ isimli tepenin üzerindedir. Kentin surlarının ve bazı yapı kalıntılarının olduğu bu tepeye yol bulunmamakta, yürüyerek yaklaşık bir saatte ulaşılabilmektedir. Bugünkü Gümüşlük kentini ve yarımadanın büyük bölümünü içine alan etkileyici manzarayı tepenin doruğundan seyretmek mümkündür. Gümüşlük Köyü ile iç içe olan Yeni Myndos’u çevreleyen sur kalıntıları, Gümüşlük karşısındaki adacıktan da izlenebilmektedir. Turgut Reis’ten Gümüşlük kavşağına ulaşılarak kavşaktan Gümüşlük’e doğru bir kilometre ilerlendiği taktirde yolun 50 metre uzağındaki kaya mezarları göze çarpmaktadır. Bu yönüyle Gümüşlük, tarihe ilgi duyanlar ve kültür turizmi sevenler için oldukça önemli bir konumdadır. Bölgede, Bizans Çağı Kilisesi, birkaç sur duvarı, tepe üzerindeki sur kalıntısıyla su içinde kalan dalgakıran ve kule kalıntısı toprak üstünde görülebilmektedir. Ayrıca iyi gözlendiği taktirde toprak altında yarı örtülü sütunlar, seramik parçaları ve mozaik izleri hemen her yerde görülebilmektedir.
Myndos antik kentinin üzerine kurulu Gümüşlük, Bodrum’un mutlaka görülmesi gereken yerlerindendir. Ziyaretçilere huzurlu bir atmosfer sağlayan, küçük bir köy olma özelliğini hâlâ koruyan yörenin, sahil boyunca yan yana dizilmiş balık lokantalarında her çeşit deniz ürününü bulmak mümkündür. Bölgede tipik Bodrum mimarisi hâkimdir. Beyaz boyanmış, çevresi begonvil çiçekleriyle kaplanmış, kapı ve pencereleri mavi boyalı iki katlı Bodrum evleri Gümüşlükte de dikkat çekmektedir. Gümüşlük, mavi bayraklı deniziyle koruma altında olan bir SİT alanıdır. Koyun ilerisinde yer alan Tavşan Adası’na denizin içerisinden yürüyerek ulaşılabilmekte ve ziyaretçiler buradan denize daldığında, kısmen sular altında kalan antik Myndos kalıntılarını da görebilmektedir. Mausolos çağında taş ocağı olarak kullanılan Gümüşlük yakınlarındaki Koyunbaba Mevkii de görülmeye değer yerler arasındadır. Gümüşlükten Bodrum’a dönerken, hâlâ çalışır durumda olan yel değirmenleri de turistlerin ilgisini çekmektedir. Bodrum’da haftanın her günü kurulan pazarlardan Gümüşlük pazarı, Çarşamba günleri ziyaretçilerin doğal ürünler bulabileceği bir pazardır. Ayrıca sahile inen yol boyu yöreye has el işleri ve dokumalar, süs ve çeşitli hediyelik eşyaları, özgün takılar ve eşya satan dükkânlar bulunmaktadır. Günümüzde mandalina bahçeleri ile ünlü olan Gümüşlükte az da olsa kilim de dokunmaktadır. Turistlerin bölgeyi ziyaretinde gezip görebileceği kilise ve şapeller, su sarnıçları ve yel değirmenleri turistik çekim unsurları arasındadır. Kara ulaşımı bulunmayan doğa harikası koylara, özel teknelerle veya her gün demir alan eğlence turlarına katılarak ulaşılabilir. Datça’yı, Kalimnos, Leros ve Kos adalarını her gün Bodrum’a bağlayan feribotlarla bölge önemli bir kruvaziyer turizm noktası haline gelmiştir.
Gümüşlük, ziyaretçilerin yelken, rüzgâr sörfü gibi aktivitelere katılması için uygun bir konumdadır. Yürüyüş yapmak isteyenler Gümüşlükten bağlantı yolları ile Bodrum – Leleg yürüyüş parkuruna ulaşabilmektedir. Dalış kulüpleri arasında yer alan Gümüşlükspor Kulübü, dalış yapmak isteyenlere hizmet vermektedir. Gümüşlükte Bodrum Belediyesi Çayıraltı Plajı ve Bodrum Belediyesi Bölme Plajı olmak üzere iki mavi bayraklı plaj bulunmaktadır. Ayrıca her yıl, Temmuz-Eylül tarih aralığında Gümüşlük Klasik Müzik Festivali ulusal ve uluslararası nitelikte devam etmektedir. 2019 yılında Muğla iline giriş yapan turistlere dair veriler incelendiğinde Muğla’ya 3.068.796’i yabancı 197.854’i yerli olmak üzere toplam 3.266.650 turistin giriş yaptığı, Gümüşlük’e yakın konumdaki Turgutreis Limanı’ndan ise 49.230 turist giriş yaptığı görülmektedir. 2020 yılının Aralık hariç 11 aylık veriler incelendiğinde ise turist sayısının 557 ile sınırlı kaldığı göze çarpmaktadır. Havayolu ile gelen turistler içinde ilk beş ülke İngiltere, Rusya, Ukrayna, Polonya ve Almanya’dan oluşmaktadır. Bölgeye konumu sebebiyle denizyoluyla ulaşım sağlayan ilk beş ülke ise İngiltere, Almanya, Polonya, Yunanistan ve Ukrayna şeklinde sıralanmaktadır. Gümüşlükte yer alan, belediye işletme belgeli dört yıldızlı Golden Age Crystal Otel en bilinen oteller arasında olup 167 oda ve 354 yatak kapasitesiyle hizmet vermektedir. Ayrıca yine mülkiyeti belediyeye ait olan Gümüşlük Kafe, Gümüşlük Sanat Evi, üç adet dükkân ve çim saha da bölgeye gelen ziyaretçilerin kullanımına sunulmaktadır.
Gelen turist sayısının, ocak – mayıs ayları arasında az olması ve Haziran itibariyle yaz aylarında artışa geçmesi bölgede turizmin sezonluk türde olduğunu, yıl boyu eşit dağılmadığını göstermektedir. Bodrum Belediyesi 2020 – 2024 Stratejik Planı’nda bu konuya da yer verilmiş, Bodrum’da turizmin çeşitlendirilerek dört mevsime yayılması hedeflenmiştir. Ayrıca stratejik planlar arasında bölgenin kırsal turizm potansiyelini aktif hâle getirecek projelerin hız kazanması, Bodrum’un tanıtımına destek verilmesi, doğal ve yerel değerlerin turizme kazandırılması gibi konular da yer almaktadır.
Referanslar
Bodrum Kaymakamlığı (2020). Bodrum. http://www.bodrum.gov.tr/ilcemiz, (Erişim tarihi: 20.12.2020); Bodrum Rehberi (2020). http://www.bodrum-guide.org/sarisayfalar.asp?id=15&ara=ok, (Erişim tarihi: 18.12.2019); Bodrum Ticaret Odası (BODTO) (2017). Bodrum Yarımadasındaki Tarihsel Süreç. https://www.bodto.org.tr/content.php?id=00038&lang=tr, (Erişim tarihi: 17.12.2020); Kültür ve Turizm Bakanlığı (Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü) (2020). Muğla. https://mugla.ktb.gov.tr/TR-270608/bodrum-yarimadasi-antik-yerlesimleri.html, (Erişim tarihi: 19.12.2019); Mavi Bayrak Türkiye (2020). Mavi Bayraklı Plajlar Listesi, Muğla / Bodrum. http://www.mavibayrak.org.tr/tr/plajListesi.aspx?il_refno=48, (Erişim tarihi: 21.12.2019); Tanrıöver, S. H. (2020). Abandoned Villages of Bodrum: Sandıma and Karakaya, Journal of the International Society for the Study of Vernacular Settlements (7): 2: 20 -31; Türkiye Nüfusu İl ilçe Mahalle Köy Nüfusları, Gümüşlük Mahallesi Nüfusu Bodrum Muğla. https://www.nufusune.com/176215-mugla-bodrum-yalikavak-mahallesi-nufusu, (Erişim tarihi: 21.12.2019).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Bodrum Belediyesi Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü (2007). Bodrum Tanıtım Kitapçığı. Bodrum: Bodrum Belediyesi Yayınları; Bodrum Belediyesi Stratejik Planı 2020 – 2024. Kamuda Stratejik Yönetim web sitesi. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/RtGiW+bodrum.pdf, (Erişim tarihi: 19.12.2020).