Güllük

Yerleşim Merkezi Deniz Destinasyonu

Kıyı boyunca birbiri ardına sıralanan üç küçük koy kenarında yer almaktadır. Yerleşme kıyıdan itibaren yükselen tepelere doğru genişlemiştir. Bölgeye kara, hava ve denizyoluyla ulaşım sağlanabilmektedir. Milas-Bodrum yolu güzergâhından yaklaşık 17. kilometrede, sağa ayrılan kavşaktan (Boğazkesen Mevkii) sekiz kilometre sonra Güllük kasabasına varılmaktadır. Bölgenin Milas-Bodrum Havalimanı’na uzaklığı dokuz kilometre civarındadır. Güllük (Mandalya) Körfezi ve Asin Koyu çevresinde kurulmuş olan kasabanın önemli turistik merkezlerden biri olan Bodrum’a uzaklığı 41 kilometredir. Milas merkeze uzaklığı 25, Muğla merkeze uzaklığı ise 82 kilometredir. 2019 yılı itibarıyla nüfusu altı bin civarında olan destinasyon, yaz aylarında turistler (özellikle ikincil konutta oturanlar) ile birlikte daha yüksek sayılara ulaşabilmektedir.

Güllük yerleşkesi (eski adıyla Küllük), uzun bir tarihsel geçmişe dayanarak gelişmiştir ve günümüzdeki yapısına ulaşmıştır. Bölgenin ilk sakinleri olarak bilinen Leleglerin ve Karların varlığı MÖ 3000 yıllarına kadar dayanmaktadır. Daha sonraları ise bölge, Dorların, Lidyalıların ve arkasından Perslerin hakimiyetine girmiştir. Bölgede, MÖ V. – IV. yüzyıllarda ise Karya Krallığı kurulmuştur. Bölge, XIII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Türklerin hakimiyetine geçmiştir ve bu topraklarda 150 yıla yakın Menteşeoğulları hüküm sürmüştür. Menteşe Beyliği’ne merkez olarak, sahile yakın ama denizden gelecek saldırılara karşı korunması kolay olduğu için Milas seçilmiştir. Dolayısıyla bölge kültürel ve tarihi değerler açısından önemli değerlere ev sahipliği yapmaktadır. Özellikle Miken döneminde Argos’tan gelen topluluklar tarafından kurulan lasos kenti bölgedeki en önemli tarihi değerdir. Güllük koyunun kuzey kıyılarında kurulan antik kent, küçük bir yarımada da yer almaktadır ve birçok irili ufaklı yapıları barındırmaktadır. Bununla birlikte bir Karia kenti olan Bargylia’da Güllük’e altı kilometre uzaklıkta yer alan önemli bir tarihi merkezdir.

Güllük beldesi ve yakın çevresi, Ege Bölgesi’nin Ege bölümü yörelerinden Dış Menteşe yöresi içinde kalmaktadır. Güllük Körfezi kıyılarında karalar içine sokulan Güllük koyu kıyısı, birkaç akarsuyun deniz kaplamasına uğramış ağız kısmıdır. Güllük’te sürdürülen ekonomik faaliyetler çeşitli sektörlere dağılmış bulunmaktadır. Balıkçılık, sınırlı miktarda narenciye, maden ihracatı, zeytincilik, kültür balıkçılığı ve en önemlisi turizmdir. Bölge önemli bir turizm destinasyonu olmasının yanı sıra özellikle liman kenti olarak ön plana çıkmaktadır. Bölge civarında çıkarılan maden kaynakları Güllük Limanından ihraç edilmektedir. Güllük ayrıca bölgeye özgü guletlerin de yapıldığı merkezdir.

Bölgede turizm 1990’lı yıllardan sonra hızla gelişim göstermiştir. Nitekim çevre destinasyonların aksine Güllük’te gerçekleştirilen turizm faaliyetleri iç turizme dayalı ve mevsimlik yapıdadır. Özellikle bölgede ikinci konutların sayısının oldukça fazla olması bunda etkilidir. Bu nedenle turistik işletmelerin yapımı için fazla alan bulunmamaktadır. Ayrıca bölgede bulunan liman ve balıkçılık faaliyetlerinin turizmin önüne geçmesi ve bölgenin Bodrum gibi bir turizm destinasyonun gölgesinde kalması dış turizm açısından yeterince gelişememesinin başlıca nedenleridir. Bölgede genellikle deniz turizmi faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. Özellikle su aktiviteleri açısından önemli bir destinasyondur. Bununla birlikte bölgede yer alan tarihi ve kültürel değerler kültür turizmi açısından da zengin fırsatlar sunmaktadır. Hermias ve Yunus Efsanesi bölgede oldukça popülerdir. Bu kapsamda, bölgede gerçekleştirilen Güllük Hermias Deniz Şenliği ve Balıkçılık Festivali oldukça kapsamlı bir festivaldir. Bununla birlikte bölgede dönem dönem geleneksel deve güreşi festivali yapılmaktadır.

Güllük, Muğla’nın büyükşehir olması ile birlikte Milas ilçesi ve belediyesine bağlı olarak mahalle statüsüne geçmiş bir sahil yerleşim bölgesidir. Güllük’te çok fazla sayıda turistik işletme olmasına rağmen işletmelerin çoğunluğu küçük ve yerel işletmelerdir. Gerek bölgede yer alan ticaret limanı gerekse ikincil konutların fazla olması büyük ölçekli ve uluslararası yatırımların yapılmasına engeldir. Özellikle ikincil konutların fazlalığı bölge dokusunu bozmuştur. Bölgeye gelenler genellikle günübirlik ve ikincil konut ziyaretçileridir.

Yararlanılan Kaynaklar

Milas Kaymakamlığı (2020). http://www.milas.gov.tr/gulluk, (Erişim tarihi: 17.12.2020); Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2020). Tanıtıcı Yayın ve Videolar, https://mugla.ktb.gov.tr/TR-154510/tanitici-yayin-ve-videolar.html, (Erişim tarihi: 20.12.2020); Soykan, F. (1993). Üç Fonksiyonlu Küçük Bir Kıyı Yerleşmesi: Güllük, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 6: 317-336.