Goncalı Han
Konaklama Tesisi Doğal ve Kültürel Miras Han Kervansaray Han
-
2020
Denizli’nin Çardak ilçesinde 1253-1254 yılları arasında Vali Seyfeddin Kara Sungur Bin Abdullah tarafından iki aşamalı şekilde yaptırılmıştır. Açık renkli yapı malzemesi kullanıldığından dolayı Ak Han olarak da anılmaktadır. Anadolu Selçuklularının batıdaki son kervansaraylarındandır ve sultan hanları şemasına uymakla birlikte oldukça küçük bir handır. Yapı üzerinde neredeyse okunamayacak derecede tahrip olmuş iki adet kitabe bulunmaktadır. Kitabelerin birinde II. İzzettin Keykavus’un adı geçmektedir. Toplam 1.100 metrekarelik bir alan üzerinde olmakla birlikte kare bir avlu ve derinlemesine dikdörtgen bir holden oluşmaktadır. Avlunun kuzeyinde, duvarlarının ve üst örtüsünün önemli bir kısmı yıkılmış ve bazı değişikliklere uğradığı anlaşılan, dört odadan ibaret hamam bulunmaktadır. Üzerleri tonozla örtülü bir eyvan ve eyvan üzerinde iki katlı odalar bulunmaktadır. Batı kısmında avluya açılan revaklı bölümler vardır. Kapalı alana bitişik tonozlu bir mekân ve üzerinde mescit bulunmaktadır. Kuzeybatıda dış duvara yaslanan, iç duvarı yıkılmış ince, uzun bölme su deposu olarak kullanılmaktadır.
Kapalı bölüme geçmeden evvel hanın avlu portalinde ve eyvanda karşımıza figürlü süslemeler çıkmaktadır. Asya’da Türkler arasında yaygın olan Şamanizm’de insan ve hayvan figürleri ile şekiller kullanılmış ve kullanılan bu simgesel işaretler ve semboller kalıcı olmuştur. Avlunun kuzeyinde bulunan eyvanın yanında iki insan figürü ile hayvan figürleri yer almaktadır. Eyvanda bulunan kemerin iki yanında da aslan biçimli konsollar yer almaktadır. Yapının cephesinde, medusa başı vardır. Taç kapısında geometrik şekiller, bitkisel motifler, hayvan figürleri, mitolojik hayali figürler yer almaktadır. Kapalı bölümün taç kapısı bir metre derinliğinde sivri kemerli bir niş ve basık kemerli açıklıktan oluşmaktadır. Yapının kitabesi, beyaz ve boz renkli taşlardan yapılmış olan kemerinin üzerinde yüzeysel sivri kemerli bir çerçeve içerisinde yer almaktadır.
Taç kapının arkasında oluşturulan sahanlıkta toparlanan yağmur suları, eşiğin alt kısmında açılmış delikten dışarı atılmaktadır. Han’da avlunun iki yanına dizilmiş odalara Alara, Aksaray Sultan, Kayseri Sultan, Karatay gibi hanlarda da rastlanmaktadır. Avlu zemini pek çok handa görüldüğü gibi taş döşemelidir. Fakat zemin eğiminin fazlalığından dolayı meyilli döşemeye basamak eklenmiştir.
Referanslar
Alkaya, E. B. (2014). Denizli İli İçerisindeki Ticaret Yapıları: Ak Han ve Çardak Han. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları: 1-5; Karpuz H., Şimşek F., Kuş A., Dıvarcı İ. (2012). Anadolu Selçuklu Eserleri, Konya: Selçuklu Belediyesi Yayınları; https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/denizli/gezilecekyer/akhan-kervansarayi, (Erişim tarihi: 06.07.2020).