Eski Eser kavramı Türk Dil Kurumu sözlüğünde; “Eski toplumların bilim, edebiyat ve güzel sanatına ilişkin her türlü ürünü veya kalıntısı (asar-ı atika)” olarak ifade edilmektedir. Eski eser kaçakçılığını engellemek amacıyla 1869 ve 1874 yıllarında Asar-ı Atika Nizamnamesi yayımlandı. 1884 yılında Asar-ı Atika Nizamnamesinde sınırlı ölçekte ilk eski eser tanımı “Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde eski milletlerin bıraktığı eserlerin tamamı” olarak yapıldı. 1906 yılında Asar-ı Atika Nizamnamesinde eski eser; “Osmanlı Devleti sınırları içerisinde bulunan arazide vaktiyle yaşamış olan bütün eski kavimlerin güzel sanatlara, bilime, fen edebiyata, dinlere ve sanata ilişkin her türlü mamulatı” olarak ifade edildi. Eski eser günümüzde kültür varlığı olarak ifade edilmektedir. Kısaca eski eser; tarih, arkeoloji, dil, din ve sanat değeri olan eskiçağlardan günümüze kadar bütün eserler olarak tanımlanabilir. Eski eserlerin tahribatına ilişkin yasal düzenlemeler yapılmıştır. Ancak eski eserlerin veya kültür varlıklarının tahribatı devam etmektedir. Eski eser tahribatının başlıca sebepleri şunlardır;

1. Eskiçağlardan günümüze kadar gelen eski eserler doğa olaylarından olumsuz etkilenmektedir. Özellikle taşınır-taşınmaz eserler üzerinde yıkıcı depremlerin etkisi büyüktür. Eserler toprak kayması, kar yağışı, yangın, fırtına, rüzgâr, sel, don olayları, yıldırım vb. doğal afetlerle tahrip veya yok olmaktadır. Özellikle müze personellerine bu afetlerde eserlerin korunma ve kurtarılmasına ilişkin eğitimler verilmektedir. Arkeolojik kazı çalışmalarında eserlerin tahribatını en aza indirmeye yönelik önlemler alınmaktadır. Ancak zaman zaman koruma amacıyla yapılan girişimler, doğal afetler esnasında eserin üzerine düşerek tahribatı artırmaktadır.

2. Eski eserlerin tahribatının sebebi bilinçsiz ve ilgisiz insanlardır. İnsanların tarih ilgisizliği ve bilinçsizliği sonucunda, eski eserleri ihtiyacı ölçüsünde evinde, ahırında kullanmıştır. İnsan eliyle ve hayvanlar tarafından verilen tahribat bilinçsiz ve ilgisiz kişiler tarafından verilmektedir.

3. Tarihi eserler insanoğlunun dinsel kökenli ön yargıları sonucunda tahrip edilmektedir.

4. Hızlı kentleşme, tarihi kent dokusunu bozarak yapılan şehircilik faaliyetlerinde eski eserler tahrip edilmektedir. İmar ve şehircilik faaliyeti, kamulaşma onarım, yıkım, yeniden yapım sonucunda birçok nitelikli eserler tahrip edilmektedir. Ayrıca birçok eserin de rekonstrüksiyon, bakım ve onarım esnasında orijinalliğin kaybı söz konusudur. Yaşanan tahribatların bazıları bilinçsiz ve ehli olmayan kişilerin yaptığı çalışmalar esnasında olmaktadır.

5. Kaçak kazılarda, arkeolojik alanın talanında tarihsel veri kaybı ortaya çıkmaktadır. Özellikle eskiçağlardan günümüze gelen eserlere asit dökülmesi, dinamitle patlatılması, eserlerin üzerine yazılar yazılması, eserin hilti, balta, matkap ve kesici bir aletle koparılması veya yok edilmesi, iş makinelerinin kullanımı vb. yağma ve yıkıcı faaliyetler sonucunda eserler tahrip edilmektedir.

6. İnsanların siyasi ve ideolojik bakış açıları da eski eserlerin tahribatına yol açmaktadır. Tarihi esere sahip çıkılmaması ve eserlerin tarihsel değerini yok etme isteği de eserlerin tahribatına neden olmaktadır.

7. Ekonomik yetersizlik sebebiyle arkeolojik kazı çalışmalarının yapılamaması, eski eserlerin korunmasına ilişkin yapılanların yetersizliği sonucunda tahribat artmaktadır. Bu durum insan eliyle pek çok eserin kopyalarını almak, resim çizmek, bilinçsiz kullanımına neden olmaktadır.

8. Hukuki yetersizlik eski eserlerin tahribatına sebep olmaktadır. Özellikle Osman Hamdi Bey’in hazırladığı Asar-ı Atika nizamnamelerinde cezai yaptırımın hafif olması eski eser tahribatını artırmıştır. Günümüzde ise eski eserlerin korunması ve kurtarılmasına ilişkin ağır cezai müeyyideler bulunmaktadır.

Eski eserlerin tahribatı ve talanı tarihsel açıdan büyük bir kayıptır. Eserlerin tahribatına sebebiyet verenler hakkında cezai işlem uygulanmaktadır.