-
2024
Daday, Karadeniz Bölgesi'nin Batı Karadeniz bölümünde, Kastamonu il merkezinin 34 kilometre kuzeybatısında yer almaktadır. 973 kilometrekare yüzölçümüne sahip bu ilçenin 60 köyü bulunmakta olup toplam nüfusu 8.217'dir. Daday’da yerel halkın büyük bir bölümü geçimlerini tarım ve hayvancılıktan sağmaktadır.
Daday'ın tarihi kayıtları resmi kaynaklara göre MÖ 5000'e kadar uzanmaktadır. İlk olarak Gasgaslar bölgeye yerleşmiş, ardından Hititler, Paflagonyalılar, Lidyalılar, Kimmerler, Persler, Yunanlılar, Rumlar, Romalılar, Araplar, Danişmentliler, Selçuklular, Çobanoğulları, Candaroğulları ve Osmanlılar gelmiştir. Bizans ve Türklerin uzun süre hakimiyeti kurma mücadelelerine sahne olan bölge, 1214 yılında Çobanoğluları’nın kontrolüne girmiştir. 1291 yılında Candaroğulları hakimiyeti altına alarak bu bölgede kendi köylerini kurmuşlardır. 1460 yılında ise Fatih Sultan Mehmet Candaroğulları Beyliği'ne son vermiş ve Daday Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1869 yılında çıkarılan Kastamonu Salnamesi'nde Kastamonu Sancağı'na bağlı bir ilçe olarak belgelenmiştir.
Daday'da karasal iklim etkili olduğundan kışlar ve sonbaharlar soğuk geçer. Bu iklim koşulları tarımsal verimliliği düşürür. Elma ve armut gibi meyveler bolca yetişse de, keskin soğuklar ve don olayları diğer bitki ve meyvelerin üretimini zorlaştırır. Ancak bölgedeki çeşitli bitki örtüsü ve yoğun orman varlığı sayesinde yüksek kaliteli bal üretimi yapılır. Daday, oksijen seviyelerinin yükselmesini ve Türkiye'nin ikinci sanatoryumunun kurulmasını kolaylaştıran geniş bir ormanlık alana sahiptir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı himayesinde Daday’da yapılan hava kirliliği ölçümleri ile günlük sınır değerini aşmadığı tespit edilmiştir. İlçenin coğrafi çeşitliliği, orman ürünleri, yerli türler, orman florası, meyveler, mantar çeşitleri ve ayrıca tarımsal ve hayvansal üretimin varlığını kolaylaştırmıştır. Daday tarımsal üretimde GDO kullanımı yasaklanmıştır. Yumurtacı ve Taşçılar olarak adlandırılan iki göleti ilçenin sulama gereksinimlerini karşılamaktadır.
Kastamonu Belediyesi ile 2021 yılında yapılan protokol kapsamında Daday'daki katı çöpler günlük toplanarak ayrıştırma işlemlerinin ardından katı atık tesisine aktarılmaktadır. Kastamonu katı atık bertaraf tesisine aktarılan çöplerden enerji üretimi sağlanmaktadır. Bu işlem sayesinde çevresel bozulmayı en aza indirilirken şehrin ekonomisine de katkı sağlamaktadır. 2021 yılında, ilçe merkezindeki çöp depolama alanında bulunan çöplerin katı atık tesisine taşınmasının ardından, 6000 metrekarelik bu alan ağaçlandırılmıştır. Bu proje kapsamında 500 akasya ve 500 karaçam fidanı dikilerek, çöp depolama alanı verimli bir ormana dönüştürülmüştür. Daday ilçesi kamu kullanım alanları ve binalarda enerji tasarrufunu sağlamak adına mantolama çalışmaları, fotoselli lambalar, termostatlı kaloriferler ve güneş enerji panelleri gibi bir dizi düzenleme hayata geçirilmiştir. Ayrıca ışık kirliliğini azaltmak için kamu ve özel binalarda dış cephe aydınlatması ve özel işletmelerde ışıklı tabela kullanılmamaktadır. Eko-ulaşım seçeneklerini geliştirmek için okullar, İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Kaymakamlık, Belediye gibi kamu kurumlarını kapsayan bisiklet yolunun yapımı için meclis kararı alınmıştır. Ayrıca yerel halkı eko ulaşıma teşvik etmek adına belediye personellerinin mesailerine bisikletle gitmesi sağlanmıştır. Daday, 32’si tescilli 82 tarihi konağı ile Tarihi Kentler Birliği'nin bir üyesidir. Daday’da bulunan eski konaklar restore edilerek yeniden kullanıma açılmıştır. Bu durum, kamusal sürdürülebilir kentsel planlamanın bir parçasıdır. Ayrıca yeni yapılar Daday’ın tarihi dokusuna uygun bir şekilde inşa edilmiştir.
Daday, doğal güzelliği ve zengin kültürel mirasıyla birçok turizm türüne elverişli bir destinasyondur. Yeşil doğası sayesinde yayla turizmi ve ekoturizme elverişlidir. Daday, ormanları, baraj gölleri, antik yapıları ve temiz havasıyla öne çıkan, sakin şehir felsefesini benimsemiş bir şehirdir. Bölgedeki en çok ziyaret edilen doğal cazibe merkezleri arasında Bezikan, Yumurtacı ve Taşçılar Göletleri yer alır. Tarihi konaklar, camiler, kaya mezarları, Honsalar Tepesi Höyüğü ve Meyre Tapınağı gibi doğayla iç içe geçmiş önemli tarihi mekanlara sahiptir. Küre Dağları'nın eteğindeki yer alan Valla, Horma ve Çatak Kanyonları ile Ilıca Şelalesi gibi doğal güzellikler, birçok tur programının durakları arasındadır. Daday'da at çiftlikleri ve binicilik önemli bir yer tutmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde at yetiştirilen ve at yarışları yapılan bir bölge olarak tanın Daday, bu kültürel etkinliğini “Daday Geleneksel At Yarışları” etkinlikleri ile günümüze kadar taşımıştır. Daday At Çiftlikleri ulusal ve uluslararası alanda tanınan ekoturizm tesisleri olmuştur. Bu tesisler kaliteli konaklama olanakları sayesinde hem Türkiye'den hem de yurtdışından ziyaretçileri çekmektedir. At yarışları ve konaklama imkanları sunan binicilik tesisleri ile Daday, komşu ilçelerden ayrılmaktadır. Bu çiftlikler bisiklet, ATV, atlı safari, fotosafari ve trekking gibi çeşitli doğa sporları ile ziyaretçilerine alternatif turistik etkinlikler sunarken kamp, karavan, oryantiring ve olta balıkçılığı gibi birçok etkinlik için uygun alanlara da sahiptir. Ayrıca 2022 yılında hizmete giren Daday Atlı Terapi Merkezi sayesinde “Özel Bireyler Atlı Terapi Merkezi'nde” adlı projeyle zihinsel ve bedensel engelli çocuklara atla terapi (hippo terapi) ve at binme eğitimleri de verilmektedir. İlçe zaman zaman ulusal dağ bisikleti yarışmalarına da ev sahipliği yapmaktadır. Kastamonu ile Daday arasında yer alan Kasaba Köyü'ndeki Mahmut Bey Camisi, 2023 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi'ne dahil olmasıyla bölgenin turizm cazibesine katkı sağlamaktadır. Daday, mimari açıdan dikkat çeken birçok konağa ev sahipliği yapar. Bu tarihi taşınmazlar koruma altındadır ve çoğu aktif olarak kullanılmaktadır. Ülkenin bilinen en eski ahşap konağı olan 400 yıllık Balaban Konağı, Balabanağa At Çiftliği'nde ziyaretçilerini hizmet vermektedir. Ayrıca Atatürk'ün ziyaret ettiği Seyidi Beyoğlu Konağı da müze haline getirilerek turizme kazandırılmıştır.
Daday, Etli Ekmeği ve Üryani Eriği ile iki coğrafi işaretli ürüne sahiptir. Üryani Eriği, bölgedeki hemen her evin bahçesinde yetişirken, kamu kurumları tarafından yürütülen çeşitli projelerle fidan dikimi yapılarak çoğaltma çalışmaları devam etmektedir. Daday Üryani Eriğinin kurusu, pestili ve kompostosu yapılarak tüketilirken, aynı zamanda ticari değeriyle de öne çıkmaktadır. Daday mutfağında, coğrafi işaretli Daday Etli Ekmeği'nin yanı sıra tirit ve banduma gibi birçok yöresel yemek önemli bir yer tutar. Bu lezzetler hem yöre halkının sofralarını süsler hem de Daday'daki At Çiftlikleri’nin mutfaklarında hazırlanarak ziyaretçilere sunulur. Daday'da ekilen tahıl ve sebzelerde çoğunlukla ata tohumları tercih edilmektedir. Özellikle 7000 yıllık geçmişiyle uluslararası alanda ün kazanmış Siyez Buğdayı yaygın olarak ekilmektedir. Bu buğday, at çiftliklerinde de yetiştirilerek buğday, bulgur, erişte, un ve tarhana gibi çeşitli ürünlere dönüştürülüp pazarlanmaktadır. Tohum takasına verilen önemin bir göstergesi olarak, 2022 yılında Slow Food Kastamonu tarafından Daday Balabanağa Çiftliği'nde Tohum Takas Şenliği düzenlenmiştir.
Daday, zengin geleneksel yiyecekleri ve el sanatlarıyla öne çıkar. Bölge kadınları, doğada kendiliğinden yetişen kızılcık, mantar, kozalak ve mürver gibi ürünlerle birlikte ev bahçelerinde yetiştirilen meyveleri kullanarak pekmez, reçel, marmelat ve pestil gibi geleneksel lezzetleri hazırlarken Kadın Girişimciler Derneği aracılığıyla bu ürünlerin pazarlaması sağlanmaktadır. Ayrıca ilçede, geleneksel el sanatları ve yöresel yiyeceklerin satıldığı dükkanlar da bulunmaktadır. Daday'a özgü el sanatları ürünleri arasında Selalmaz Bezi, El Bağlama Dantel, Daday Örme Sepeti, Daday Ahşap Sandalyesi, Çalmaç (inek sütü sağma kabı) ve Tıkır (termos özellikli yayık) yer almaktadır. Bu ürünler hem atölyelerde hem de geleneksel yöntemlerle köylerde üretilmeye devam etmektedir. Ayrıca köknar, çam, ardıç ve fındık ağacı kullanılarak el yapımı kap kacak üretilmektedir. Daday Ahşap Sandalyesi uzun süre üretildiği Elmayazı Köyü’nün geçim kaynağı olarak kullanılmıştır. Kastamonu Üniversitesi bünyesinde yürütülen kültürel miras farkındalık çalışmaları kapsamında “Geleneksel Daday Sandalyesi Yapım Atölyesi” kurularak geleneksel el sanatlarının yaşatılması ve genç kuşaklara aktarılarak kültürel süreklilik sağlanması amaçlanmıştır.
Daday'da konaklama imkanları arasında bir öğretmen evi, bir otel ve üç at çiftliği bulunmaktadır. Bu at çiftliklerinden Balabanağa At Çiftliği ise ayrıca çadır ve karavan kamp alanları da sunmaktadır. İlçenin toplam otel yatak kapasitesi 346'dır. Bu kapasite; Daday Öğretmenevi'nde altı oda ve 13 yatak, İksir Resort Town'da 60 oda ve 153 yatak, Umur Otel'de 25 oda ve 60 yatak, Barış Atlı Turizm Merkezi'nde 11 oda ve 35 yatak, Çömlekçiler Atlı Turizm Merkezi'nde 22 oda ve 60 yatak, son olarak Emirbey Atlı Turizm Doğal Yaşam Köyü'nde ise 11 oda ve 35 yatak şeklindedir.
Sakin Şehir adaylık sürecinde Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı'ndan alınan teknik destekler ile Daday Belediyesi, 23 Mart 2024'te Damme kentinde toplanan Uluslararası Cittaslow Birliği tarafından Cittaslow Türkiye'nin 25. üyesi olarak resmen kabul edilmiştir.
Referanslar
Cittaslow Türkiye. (2025). “Daday / Kastamonu”. Erişim Adresi: https://cittaslowturkiye.org/tr/, (Erişim tarihi: 26.05.2025); Küçükahmetoğlu, M., ve Oktay, K. (2024). Küçük İlçelerin Yavaş Şehirler (Cittaslow) Ağına Dahil Olma Hikayeleri: Kastamonu Daday Örneği, Söke İşletme Fakültesi Dergisi, 1(2): 1-19; Muzır, H. (2017). A’dan Z’ye Kastamonu, Tosya Haber 37 Gazetesi ve Matbaası, Tosya; T.C. Daday Belediyesi. (2025). Cittaslow Daday, https://www.daday.bel.tr/cittaslow-adayi-dada,. (Erişim tarihi: 26.05.2025); T.C. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı. (2013). Daday İlçe Analizi, https://www.kuzka.gov.tr/Icerik/Dosya/www.kuzka.gov.tr_16_JY0V76CL_daday_ilce_analizi.pdf, (Erişim tarihi: 28.05.2025); T.C. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı. (2025). https://www.kuzka.gov.tr, (Erişim tarihi: 28.05.2025); Türk Patent ve Marka Kurumu. (2025). Türkiye’nin Coğrafi İşaretleri – Daday / Kastamonu, https://ci.turkpatent.gov.tr/, (Erişim tarihi: 26.05.2025).