Ankara'nın Ulus semtinde Cumhuriyet Caddesi üzerinde bulunan ve Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) binasında ziyarete açılan bir müzedir. Birinci TBMM Binası’nın inşaatına, 1915 yılında başlandı. Bina öncelikle İttihat ve Terakki Fırkası’nın dernek toplantılarını gerçekleştirebilecekleri bir bina olarak tasarlandı. Binanın planı, Enver Paşa’nın verdiği emir ile Vakıflar İdaresinin mimarlığını yapan Salim Bey tarafından çizilmiş olup, projeyi yürütme görevi dönemin İttihat ve Terakki Fırkasının Ankara temsilciliğini yapan Mahmut Şevket Bey’e; inşaatı ise kolordunun askeri Mimarı Hasip Bey’e verildi. Hasip Bey, binanın duvarlardan oluşan bölümlerini tamamladı, fakat devam eden savaş sebebiyle çatı ve diğer bölümler yarım kaldı. 23. 04. 1920 tarihinde TBMM’nin bu binada açılmasına karar verildiğinde, inşası yarım kalan binanın onarılması ve tamamlanması görevi Necati Bey’e verildi. Bu bina, Türk mimari stilinde iki katlı bir yapı olarak inşa edildi ve duvarlarının yapımında Ankara Taşı olarak bilinen ve pembe-mor renklere sahip yerel Andezit taşı kullanıldı. Birinci Milli Mimarlık Dönemi üslubunun Ankara’daki ilk örneklerinden birini temsil eden bina, Ankara halkının Ulucanlar’daki Cumhuriyet İlköğretim Okulu’ndan getirdikleri kiremitler ile tamamlandı.

23. 04. 1920 ile 15. 10. 1924 tarihleri arasında TBMM’ye hizmet veren bina, sonraları Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Merkezi olarak kullanıldı. Bina kısa bir süre için Hukuk Mektebi olarak işlev gördü. 1952’de Maarif Vekaletine (Milli Eğitim Bakanlığı) devredildi. 1957’de müzeye dönüştürme çalışmalarına başlanıp, 1961 yılında da Türkiye Büyük Millet Meclisi Müzesi adıyla hizmete girdi. Atatürk’ün doğumunun 100. yılını kutlamak üzere düzenlenen program dahilinde, 1981 yılında Kültür Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü binasının restorasyonu yapıldı, 23. 04. 1981’de de Kurtuluş Savaşı Müzesi olarak ziyaretçilerin kullanımına açıldı. 05. 05. 2009’da ise TBMM Başkanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında imzalanan protokol ile müze TBMM’ye devredildi. Müze içerisinde, Bakanlar Kurulu, Komisyon ve Anayasa Komisyonu Odası ile Meclis Toplantı Salonu, Meclis Başkanı (Reis), Başkatip, Katipler ve İdare Odası ile birlikte Başkanlık Divanı bulunmaktadır. Müze içerisinde ayrıca Dinlenme Odası ile mescit de yer almaktadır.

Kurtuluş Savaşı Müzesi’nin hemen yanında ise Birinci Ulusal Mimarlık Akımı öncülerinden birisi olan Mimar Vedat Tek tarafından 1923 yılında Cumhuriyet Halk Partisi binası olarak inşa edilen, 18. 10. 1924 tarihi itibariyle İkinci TBMM Binası olarak hizmet vermiş olan bina, 1981 yılında Cumhuriyet Müzesi olarak ziyarete açıldı. Cumhuriyet Müzesi Binası, Türkiye Cumhuriyeti’nin gelişimine, çağdaş yasaların çıkarılmasına, uluslararası antlaşma ve çok partili sisteme geçiş sürecine tanıklık etti. Müze, Atatürk ilke ve devrimlerinin doğuşuna ve çok partili sisteme tanıklık etmesiyle cumhuriyet gençliğine adandı. Müzede, ilk üç cumhurbaşkanı dönemlerini yansıtan olaylar, görseller, cumhurbaşkanlarının özel eşyaları ve dönemin meclisinde alınan kararlar ile çıkarılan kanunlar sergilenmektedir. Bu eserler arasında, Atatürk’ün, 10. yıl Nutku’nu okuduğu mikrofon da yer almaktadır.

Cumhuriyet Müzesi, Kurtuluş Savaşı Müzesi’nin hemen yanı başında hizmet vermektedir. Ziyaretçilerin tek giriş ücreti ödeyerek her iki müzeyi de ziyaret etmeleri mümkündür. Müzeler hafta içi her gün ziyarete açık olup, yaz dönemi ve kış dönemi olmak üzere iki farklı saat uygulamaları bulunmaktadır. Bu düzenlemeye göre, yaz dönemi uygulaması 1 Nisan ile 1 Ekim tarihleri arasını kapsamakta ve bu dönemde müzeler 8.30-19.00 saatleri arasında ziyarete açık kalmaktadır. Kış dönemi uygulaması ise 1 Ekim ile 1 Nisan tarihleri arasında uygulanmakta, bu tarihlerde de müzeleri 8.30-17.30 saatleri arasında ziyaret etmek mümkün olmaktadır.