İç Anadolu Bölgesi’nin güney yamacında, Konya’nın Çumra ilçesine bağlı Küçükköy Mahallesi’nde 980 metre rakımında yer alan, neolitik dönemi yansıtan arkeolojik bir sit alanıdır. Bu alan, iki höyüğe ayrılmaktadır. Doğu Höyüğü (13,5 hektar) Neolitik dönem MÖ 7400-6200, Batı Höyüğü (8,5 hektar) ise Kalkolitik dönem MÖ 6200-5200 yıllarına tarihlenmektedir. Çatalhöyük, 1958 yılında, İngiliz arkeolog grubu James Mellaart, David French ve Alan Hall tarafından bulunmuştur. Bölgeye yönelik ilk kazılar ise James Mellaart başkanlığında bir İngiliz arkeolog grubu tarafından, 1961-1963 ve 1965 yıllarında, daha sonra Cambridge Üniversitesi Pofesörü Hodder tarafından 1993 yılında gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne bağlı bölge, Çatalhöyük Neolitik Sit Alanı olarak kültürel kategori kapsamında, 2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınmıştır. Neolitik, kalkolitik, erken bronz çağlarından Roma, Bizans ve erken Selçuklu’ya kadar birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır.

Neolitik dönemdeki nüfus ve yerleşim büyüklüğü, Neolitik ve Kalkolitik dönemlerinden yaşam izleri (Neolitik dönemde; avcılık-toplayıcılık göçebelikten yerleşik ve tarımsal hayata, kalkolitik dönemde; köyden kentsel yaşama geçiş), yeryüzünün toplu yaşam alanı, kutsal mekân anlayışı, planlı kent yerleşimi ve mimarisi (sokak, sur duvarı olmayan, birbirine bitişik ve damdan girişi olan kerpiçten evler, ev içi mezar yapıları, duvar resimleri, kabartmalar, rölyefler, heykeller, hayvan figürleri, geometrik süslemeler, hayvan motifleri, av sahneleri, vb.), kent üst yönetim anlayışının olmayışı, kadın hâkimiyetli (Ana tanrıça, toprak ana kültü) bir toplum, gelişmiş sosyal anlayış ve mutfak/yemek kültürü ile Çatalhöyük, antik çağın sosyo-kültürel yaşam, şehircilik ve kent mimarisi açısından ilklere sahip özgün bir kent olduğundan medeniyet bağlamında şehirciliğin beşiği olarak bilinmektedir. Çatalhöyük’teki evlerin nasıl bir mimariye sahip olduğunu göstermek amacıyla 1997 yılında deneysel bir ev inşa edilmiştir. Bu örnek evler, 2015 yılından beri üzerinde durulan bir konu oldu ve örnek ev projeleri hala devam etmektedir. Bölgede, Çatalhöyük kazılarından çıkarılan bazı eserlerin sergilendiği bir müze ve kazı çalışmalarının yapıldığı kapalı bir mekân ziyaretçilerin ilgisine sunulmaktadır.

Çatalhöyük’te turizmin gelişimi, 2010 yılından itibaren (15.874 ziyaretçi) başladı ancak özellikle bölgenin 2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dâhil edilmesinden sonra hız kazanmıştır (2013 yılında 20.188 ziyaretçi). Türkiye genelinde, turizm hareketliliğinde ve bölgedeki arkeolojik çalışmalarda yaşanılan önemli gelişmeler nedeniyle Çatalhöyük’ün turizm açısından en parlak dönemi (20.859 ziyaretçi) 2015 yılı olmuştur. Bu yıldan sonraki dönemlerde ise Türkiye’de politik, ekonomik ve sosyal açıdan yaşanan olumsuzlukların etkisiyle bölgenin turizm gelişimi (2016 yılında 19.225; 2017 yılında 12.360 ziyaretçi) gerileme göstermiştir. Ancak 2018 yılında yaklaşık 29 bin ve 2019 yılının ilk yarısında 14.520 ziyaretçi ile bölge, turizm gelişiminde tekrar toparlanma evresine girmiştir. Genel olarak bölgeyi ziyaret edenlerin büyük çoğunluğu Konya, İstanbul ve Ankara illeri üzerinden gelen yerli ziyaretçilerdir. Yabancı ziyaretçi açısından ise genel olarak Japonya, Kore, Çin, Amerika, Avustralya, Tayvan, Hollanda, Almanya, İtalya ve Kanada gibi ülkeler önde gelmektedir. Ziyaret sıklığı en çok mayıs-ekim ayları arasındadır. Buna rağmen son yıllarda, özellikle yurtiçi ve yurtdışı kaynaklı eğitim programlarındaki artışla, bölge neredeyse her ay ziyaretçi almaktadır.

Çatalhöyük, Konya şehir merkezine 40 kilometre ve Çumra ilçesine ise 11 kilometre mesafededir. Konya’nın havayolu, demiryolu (yüksek hızlı tren) ve karayolu gibi gelişmiş bir ulaşım altyapısına sahip olması, Çatalhöyük’e ulaşım imkânlarını elverişli hâle getirmektedir. Bölge, Konya-Karaman karayolu üzerinde, ayrıca Konya havalimanına 60 kilometre, tren garına 49 kilometre ve otogara 54 kilometre uzaklıktadır. Bölgenin konaklama imkânları (2018 istatistikleri) ise Konya şehir merkezinde yer alan 5.548 yatak kapasiteli 25 konaklama işletmesine bağlıdır. Çatalhöyük’e en yakın mesafedeki konaklama işletmesi ise 38 kilometre uzaklıktadır.