Çarpanak Adası

DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Doğal Sit Alanı

Çarpanak Adası, Van’ın kuzeyinde yer alan Çitören Köyü'nün göl üzerine doğru uzanan burnunun karşısında yer almakta ve 76.595 metre karelik bir alanı kaplamaktadır. Bu ada üzerinde kilise dışında hiçbir yapı bulunmadığı gibi adada hiç kimse yaşamamaktadır. Söz konusu bu ada, karayolu üzerinden görünmemesi ve adaya ulaşım koşullarının yetersiz olmasından dolayı Van Gölü üzerindeki diğer ada olan Akdamar Adası kadar tanınması mümkün olmamıştır.

Çarpanak isminin antik dönemdeki adı “Ktutz” olup “sihirli nokta” anlamına gelmektedir. Çarpanak Adası’nın 100 yıl öncesine kadar bir yarımadanın parçası olduğu sanılmaktaydı ancak Van Gölü suyunun hızlı bir biçimde yükselmesi neticesinde kara ile bağlantısı kesilmiş ve bir ada haline geldiği ifade edilmektedir. Adanın üzerinde IX. veya XI. yüzyılda inşa edildiğine inanılan, Saint Jean’a adanmış bir manastır bulunmaktadır. Ktouts Manastırı olarak adlandırılan bu yapıdan sadece kilise bölümü ayakta kalabilmiştir. 

Adaya ulaşım köyün iskelesinden teknelerle sağlanmakta ve adanın üstündeki doğal yaşamın bozulma tehlikesine karşı ada turizme kapalı tutulmaktadır. Çarpanak adası, 05.07.2019 tarihli ve 30822 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan karar ile “kesin korunacak hassas alan” olarak ilan edilmiştir.

Referanslar

T.C. Tuşba Kaymakamlığı, Çarpanak Adası, http://www.tusba.gov.tr/carpanak-adasi#:~:text=Tu%C5%9Fba%20Kaymakaml%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20%2D%20%C3%87arpanak%20Adas%C4%B1, (Erişim tarihi: 06. 04. 2025); T. C. Van Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, https://van.csb.gov.tr/carpanak-adasi-kesin-korunacak-hassas-alan-olarak-tescil-edilmistir-duyuru-396756, (Erişim tarihi: 06. 04. 2025); Gündoğan, Ş., Şahin, S.ve Kavaklı, E. (1997). Çarpanak Adası’ndaki Orta Çağ Yapıları, Türk Arkeoloji Dergisi, (51): 107-116.

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: