BP Kervansaray Mokamp Tesisleri
Kamp-Kamping İşletmesi Mokamp
Maddeye katkıda bulunan yazarlar:
BP Mocamplar, 1960’lı yılların başında yabancı karavancı talebinin artmasına paralel olarak Türkiye’nin ekonomisine ve turizmine katkı sağlamak amacıyla belli noktalardaki benzin istasyonlarının yanına inşa edildi. Kuruluş yeri seçiminde; iklim, doğal güzellik, tarih ve arkeolojinin yoğun olduğu turistik noktaların tercih edilmesinin yan sıra kampçıların bir ağ gibi ülkeyi saran mocamp geleneği sayesinde bir kamptan öbür kampa uğurlayarak ülkeyi dolaşmalarını sağlayacak noktalar da dikkate alındı. Bu ağ, Edirne’den başlayıp İpsala’ya, devamında İstanbul’a kadar uzandı. İstanbul’dan Bursa’ya ve İzmir’e uğrayıp, Kuşadası, Alanya ve Mersin’e devam etti. Nevşehir’le yolculuklarına devam eden kampçılar, başkent Ankara’da yolculuklarını tamamladılar. Bu kapsamda ilk mocamp’ın kuruluş yeri İstanbul Çobançeşme’ydi. İkinci kamp ise Edirne’de kuruldu. O dönemlerde BP Mocamplarda hizmet standartlarının yüksek olması uluslararası kampçılık ve karavancılık ekipleri tarafından kısa sürede fark edildi. Mocampların kazandığı başarı ve sağladığı prestij sonucunda, 1963 yılında BP tarafından Kervansaray A.Ş. kuruldu.
1960’lı yıllarda kampçılık yaygın olmasa da BP kataloglar bastırıp, haritalar yayımlayarak sektöre destek vermiştir. Hem çadır hem de karavanlara hizmet veren mocamplarda sıcak su, duş ve çamaşır hizmeti vardı. Tuvalet, mutfak, ocak, restaurant, büfe, danışma ve çadır kurmak için açık ve düz alan mevcuttu. O yıllarda Türkiye’yi ziyaret eden her 14 turistten biri mocamplarda konakladı. 1985 yılında hizmet vermeye devam eden yedi mocamp 80 bin misafir ağırladı, bunların yüzde 80’i 64 milletten gelen yabancı misafirlerdi. Kampçıların 23 bine yakını Alman’dır, onları Türkler, İtalyanlar, Avusturyalılar, Fransızlar ve Avustralyalılar izledi. BP Mokamplar Türkiye’de kamp kültürünün yaygınlaşmasında önemli bir rol oynayarak ülkemiz sınırlarında yaşayan pek çok kampçıya da ev sahipliği yaptı.
Referanslar
BP Turkey (2012). Bir Asrın Ardından BP Türkiye. İstanbul: Promat Basım Yayın San. Tic. A.Ş: 5-220; https://www.bp.com/content/dam/bp-country/tr_tr/pdf/The%20Centenary%20Book%20of%20BP%20Turkey.pdf, (Erişim tarihi: 27.05.2019); Kozak, N. Editör (2018). Türkiye Turizmi Sözlü Tarih Araştırması Görüşme Metinleri, Cilt - VIII: Aşçılık, Meyhane ve Restorancılık, Kamp ve Karavan, Turizm Yayıncılığı (ss. 705-760). İstanbul: Yıkılmazlar Matbaası.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Kozak, N. Editör (2018). Türkiye Turizmi Sözlü Tarih Araştırması Görüşme Metinleri, Cilt - VIII: Aşçılık, Meyhane ve Restorancılık, Kamp ve Karavan, Turizm Yayıncılığı (ss. 705-760). İstanbul: Yıkılmazlar Matbaası.
-
2019
Türkiye genelinde akaryakıt ve madeni yağ hizmeti veren BP tarafından kurulan Kervansaray A.Ş. şirketine bağlı olarak kurulmuş konaklama tesisleridir (1963). Adını, Anadolu’nun geleneksel kervansaray konaklama modelinden almaktadır. Karayolu ile seyahat eden yolculara farklı bir konaklama modeli sunmak amacıyla, benzin istasyonlarının yanında geliştirilen mokamp alanlarından oluşan modern kervansaray anlayışı ile kuruldu. Amaç İstanbul’dan giriş yapan Avrupalı turistleri Edirne’den başlayarak Ege ve Akdeniz kıyılarında gezdirmek; oradan İç Anadolu’ya yönlendirerek Kapadokya ve Ankara’ya ulaştıran bir güzergâh doğrultusunda seyahat ettirmektir. Bu kapsamda ilk mokamp, 1962 yılında İstanbul Çobançeşme’de hizmete girdi. Daha sonraki yıllarda açılan İpsala, Edirne, İstanbul (Kartaltepe), Bursa (Kumluk), İzmir (İnciraltı), Kuşadası, Alanya, Mersin (Kızkalesi), Nevşehir (Göreme) ve Ankara (Susuzköy) BP Mokamp ile Kervansaray Mokamp tesisleri yurt genelinde yaygınlaştı. Mokampların yer seçiminde tarihi, arkeolojik ve doğal güzelliklerin yoğun olduğu noktalar dikkate alındı.
BP Kervansaray Mokamp tesisleri; gelen misafirlere çadır, karavan ve motel ile konaklama olanağı sunmaktaydı. Tesisler her yıl 1 Mayıs günü, güneyde olanlar ise 1 Nisan günü açılarak sezona girer; Ekim ayının sonuna kadar faaliyet gösterirlerdi. Ziyaretçi hedef grubu karayolu ile seyahat eden misafirler olduğu için anayol üzerinde ve BP akaryakıt istasyonları ile birlikte tasarlandı. Seyahat molası veren müşterilere de hizmet vermek üzere, mokamp girişlerinde akaryakıt istasyonu, oto servis birimi, PTT, restoran ve satış birimleri bulunurdu. Mokampta kalacak misafirler ise danışma biriminden rezervasyonlarını yaparak tesise giriş yaparlardı. Farklı konaklama talebi ile gelen misafirlerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere konaklama hizmetlerinin çeşitlendirilmesine dikkat edilirdi. Çadır ve karavanla gelenler için duş, tuvalet, çamaşırhane ve ütü, market, mutfak mekânlarının yansıra; çadır alanı ve karavan park yeri hizmetleri verilmekteydi. Bunun haricinde tesislerin motel bölümünde oda kiralamak da mümkündü.
Mokampların mimari projeleri, şirket bünyesinde yaklaşık 20 yıl çalışan mimar ve sanatçı Güngör Kabakçıoğlu tarafından hazırlandı. Tesisler; hizmet birimleri, kamp alanları, motel konaklama birimlerini içeren; kapalı ve açık mekanlardan oluşan bir yerleşke mantığı ile tasarlandı. Konaklama ve hizmet birimleri tek veya iki katlı olarak tasarlandı. Bina tasarımlarında bölgenin iklimsel koşulları ve yöre mimarisinin özellikleri dikkate alındı. Özellikle Ege ve Akdeniz kıyılarında açılan tesislerde kullanılan kemerli pencere ve kapılar, revak ve pergola tarzı yarı açık mekânlar, açık koridor ve merdiven sistemi ile Akdeniz mimarisinin etkisi görülmekte idi.
BP Kervansaray Tesisleri, sunduğu servis ve hizmet kalitesi, iyi düzenlenmiş işlevleri, özenli peyzaj düzenlemeleri ile uluslararası kampçılık ve karavancılık broşürlerinde yer almaya başladı; yurtdışından karavanla seyahat eden ekipleri ve misafirleri ağırladı. BP Kervansaray Mokamp tesislerinde verilen hizmetlerin standartları oldukça yüksektir. Bu hizmet kalitesi şirket tarafından kusursuz temizlik, mükemmel misafirperverlik ve birinci sınıf hizmet olarak ifade edilirken; o dönemde Türkiye’yi ziyaret eden her 14 turistten birinin BP Mokamplarda konakladığı iddia edilmektedir. BP şirketi tarafından 09.08.1965 tarihinde Cumhuriyet Gazetesi’ne Turizme Hizmet Türk Ekonomisine Hizmettir başlığı ile verilen reklamda ‘BP Petrolleri A.Ş., çeşitli Avrupa memleketlerine gönderdiği onbinlerce broşür, afiş ve pankartla desteklediği turizm kampanyası ile bu yıl 35 bin turisti Türkiye’nin kendine has misafirperverliği ile ağırlamaktan sonsuz bir gurur duymaktadır denilmektedir. İlk kurulduğu yıllardaki hedef grubu yabancı turistler olsa da daha sonraki yıllarda iç turizmin hareketlenmesine önemli katkıları olmuştur. Türkiye’deki seyahat, konaklama ve turizm alışkanlıklarına önemli ölçüde etkilemiştir. Kısa sürede çok tutulan bu sistem kapsamında Petrol Ofisi ve diğer akaryakıt markalarının de benzer tesisler kurduğu görülmektedir. Akdeniz ve Ege kıyılarında henüz tatil köyleri ve yazlık sitelerin yaygınlaşmadığı bir dönemdir. Bu nedenle, birçok BP Kervansaray tesisi yakın çevredeki yöre halkı için, her yaz döneminde karavan veya çadırları ile tatillerini geçirdiği sürekli tesis olarak anlam kazandı. 1980’li yıllardan sonra tatil anlayışının değişmesi ve yazlık sitelerin artması ile birlikte BP Kervansaray tesisleri de birer birer kapanmaya başladı.
Referanslar
Cumhuriyet Gazetesi, 09.08.1968 tarihli sayı, sayfa 3; Kabakçıoğlu, G. (1964). ‘Turizm Hizmetinde Kampçılık’, Mimarlık, 1964 (7): 13; Kabakçıoğlu, G. (1966) ‘Turistik Tesislerinden Örnekler: Kervansaray Mokampları, Mimarlık, 1966 (8): 18-21; Naycı, N. (2019). Türkiye Turizm Tarihinde Bir Kavşak Noktası: Aksaray Ağaçlı Turistik Tesisleri, Mimarlık, Mart-Nisan (406): 61-66; Oktar Ural, G.Berivan Ak, N. (2012). Bir Asrın Ardından BP Türkiye. İstanbul: BP Petrolleri A.Ş.