Boubon Antik Kenti
ARKEOLOJİK KAZI VE YÜZEY ARAŞTIRMASI DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Antik Kent
-
2025
Boubon, Burdur'un Gölhisar ilçesine bağlı İbecik Köyü yakınlarında, Dikmentepe adlı dağın dik yamacında yer almaktadır. Kent, Hellence de çıkıntı, dik ve şişkinlik anlamına gelen “βουβών” adını kullanmıştır. Söz konusu kullanım, kentin ismi ile coğrafi yapısı arasındaki uyumunu ve adının coğrafi bir terimden geldiğine işaret etmektedir.
Boubon’a tarihsel süreç açısından incelendiğinde II. Eumenes döneminde (MÖ 197-159) Pergamon Krallığı’nın yönetiminde girmiş, ancak daha sonra bölgedeki bazı kentlerle birlik olup Tetrapolisi kurmuşlardır. Roma Ordusu'nun MS 84 yılında Tetrapolisi yenmesi sonrasında kent, Balboura ve Oinoanda ile birlikte Likya Birliği’ne katılmış, Kibyra ise Asia eyaletine dahil olmuştur. Boubon Tiyatrosu'nda bulunan ve MS II. yüzyıla tarihlenen yazıt, kentin tarihi hakkında önemli bir bilgi sunmaktadır. Roma İmparatoru Commodus’un, sınır boyunca yapılan haydut baskınlarına karşı elde ettikleri başarıdan dolayı Boubon halkının, Lykia Birliği’ndeki oylarını ikiden üçe çıkararak onurlandırdığı mektubunun kopyasını oluşturmaktadır. Küçük ölçekli bir kent olmasına rağmen, stratejik konumu sayesinde Lykia Birliği’nin büyük ve ayrıcalıklı kentleri olan Patara ve Ksanthos’un oy hakkına sahip olmuştur.
Kentteki yapılar Agora, Sebasteion, Tiyatro, Akropolis Surları, Nekropolis gibi kamusal ve savunma yapılarından oluşmaktadır. Bunların dışında kentte kaçak kazılar sonucu tahrip edilen kalıntılar arasında hangi yapıların tespit edilmesi oldukça zordur.
Kentteki ilk çalışmalar 1842 yılında bölgeyi ziyaret eden Batılı gezginler T. A. B. Spratt ve E. Forbes tarafından yapılmıştır. Daha sonra Boubon’a ait bronz eserlerin kaçak kazılarla yurtdışına kaçırıldığı tespit edilmiş ve bu nedenle Sebasteion’da kurtarma kazıları yapılmıştır (Görsel 1). Bu kazıların ilki 1967 yılında Burdur Müze Uzmanı M. Yılmaz, ikincisi 1990 yılında J. İnan, üçüncüsü ise 1993 yılında H. Ali Ekinci tarafından yapılmıştır. Uzun bir aradan sonra kazılar 2023 yılı itibariyle D. Tarkan’ın bilimsel danışmanlığında devam etmektedir.
Boubon’u özel ve çekici kılan en önemli özelliği bronz eserleri olmuştur. Zira yurtdışında ortaya çıkan bazı bronz heykellerin kaynağına yönelik yapılan araştırmalar, bunların 1960’lı yıllarda Boubon’da yapılan kaçak kazılar sonucu yurt dışına kaçırıldığını ortaya koymuştur. 1990 yılında J. İnan tarafından Sebasteion’da yapılan kurtarma kazısı sonucunda bronz heykellerin çoğunun Sebasteion yapısından çıkarıldığı tespit edilmiştir. Yapının içindeki heykel kaideleri üzerindeki yazıtlara göre 11 Roma imparatoru ve üç imparatoriçeye ait bronz heykellere ev sahipliği yaptığı anlaşılmıştır. Sebasteion, MS I. yüzyılın ilk yarısında İmparator Nero döneminde inşa edilmiş ve MS III. yüzyılın ortalarına kadar kullanılmış, bu dönemde imparatorların yeni heykelleri eklenmiştir. Heykellerin çoğu yurtdışına kaçırılmış, ancak son kültürel diplomasi çabaları sonucunda birkaç tanesi Türkiye’ye getirilmiştir. Söz konusu eserler Burdur Müzesi'nde ziyaretçilerini beklemektedir.
Referanslar
Çevik, N. (2021). Lykia Kitabı (Arkeolojisi, Tarihi ve Kültürüyle Batı Antalya. Ankara; İnan, J. (1979). Der Bronzetorso im Burdur-Museum aus Bubon und der Bronzekopf im J.-Paul- Getty-Museum, Istanbuler Mitteilungen 27/28 (1977/78): 266-287; İnan, J. (1994). Boubon Sebasteionu ve Heykelleri Üzerine Son Araştırmalar. İstanbul; Kokkinia, C. (2008). Boubon: The Inscriptions and Archaeological Remains. A Survey 2004-2006, Meletemata 60. Athens; Spratt, T. A. B. –Forbes, E. (1847). Travels in Lycia, Milyas and Cibyratis. Londra.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
İnan, J. (1993). Neue Forschungen zum Sebasteion von Boubon und seinen Statuen. Borchhardt, J. - Dobesch, G. (Editörler). Akten des IL Internationalen Lykien-Symposions, Wien 6.-12. Mai 1990 Vienna, Cilt-1: 213-239