Bodrum Antik Tiyatrosu
Doğal ve Kültürel Miras Antik Tiyatro
-
2019
Bodrum, Akdeniz ve Egenin birleştiği noktada yer almaktadır. Bu sebeple doğal güzelliklere, tarihi ve kültürel zenginliklere sahip olan Bodrum’un geçmişte birçok uygarlığa ev sahipliği yaptığı bilinmektedir. Eski adı Halikarnossos olan Bodrum’a bu uygarlıklardan birçok miras kalmıştır. Bu tarihi ve arkeojik kalıntılardan biri antik tiyatrodur.
Bodrum Antik Tiyatrosu, Halikarnossos antik kentinin kuzeyinde nekropol olarak kullanılan Göktepe’nin Bodrum Körfezi’ne bakan güney yamacındadır. Nekropole yakın olması sebebiyle tiyatro yolu üzerinde kaya mezarlara rastlanmaktadır. Yapım tarihinin MÖ IV. yüzyılında olduğu bilinmektedir. Şehre hakim bir tepe üzerinde yer alan ve yaya olarak ulaşılabilen tiyatro, antik çağlardan günümüze en sağlam ulaşan yapılardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Helenistik döneme ait olan tiyatro yamaçtaki kayalığa at nalı şeklinde oyularak 12 bin kişilik olarak yapıldı. Bu yapıtın inşasına Kral Mauseles zamanında başlanmıştır.
Tiyatro, izleyici oturma yerleri (cavea), orkestra bölümü ve sahne (skene) olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Cavea diye adlandırılan oturma bölümünde oturma sıraları yer almaktadır. Bu sıralar enine doğru yatay bir yolla ikiye ayrılmaktadır. Alt bölümler günümüze kadar sağlam bir şekilde ulaşırken, üst bölümler doğa olaylarının etkisi ve insanların verdiği tahribat sebebiyle harap durumdadır. Oturma sıraları dikine olacak şekilde 11 merdivenle toplam 12 bölüme ayrılmaktadır.
Orkestra bölümü, tiyatronun orta kısmında yer alıyor ve oturma kısmına göre daha büyük biçimde planlanmıştır. Oturma sıralarının hemen önüne gelecek şekilde ortada Tanrı Dionysos’a sunum yapılmak üzere sunak bölümü vardır.
Üçüncü bölüm olan sahne kısmı ise, dikdörtgen yapılıdır. Tiyatronun güney kısmında yer alan sahne, at nalı biçimindeki oturma bölümünün açık olan kısmını kapatacak şekildedir. İki katlı olan bu bölümün orkestraya bakan tarafında sahne önü podyumu arka tarafında ise duvar üzerinde portatif dekor levhaların asıldığı oyuklar yer almaktadır. Bu dekorların oynanacak oyuna göre değişiklik gösterdiği düşünülmektedir.
Antik Yunan'da gladyatör dövüşlerinin, vahşi hayvan mücadelelerinin yapıldığı amfi tiyatrolar izleyicilere ait oturma ve izleme basamakları ile çevrili yapılarken Romalılar'ın Anadolu’ya yerleşerek Helen Uygarlığı’nın etkisi altına girmeleriyle bu tür yapılar yerlerini orkestraları derinleştirilmiş tiyatrolara bıraktı. Böylece tiyatroların çok amaçlı kullanımı ortaya çıkmıştır.
Günümüzde kültürel etkinlikler için halen kullanılan Bodrum Antik Tiyatrosu’nda 1960’lı ve 1970’li yıllarda restorasyon çalışmaları yapılmıştır.
Referanslar
Bahar, O. (2008). Muğla Turizminin Türkiye Ekonomisi Açısından Yeri ve Önemi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21: 61-80; Değirmenoğlu, Ö. ve Ahipaşaoğlu, S. (2011). Anadoluda Turzim Rehberliği Temel Bilgileri. Gazi Kitapevi: Ankara; Gürdal, M. (2014). Türkiye Turizm Coğrafyası. Nobel Yayınları: Ankara; https://mugla.ktb.gov.tr/TR-177903/bodrum-antik-tiyatro.html, (Erişim tarihi: 20.11.2019); Şenol, F. (2015). Türkiye Turizm Coğrafyası ve Dünya Kültürel Mirası. Detay Yayıncılık: Ankara; Zencir, E. ve Çiçek, D. (2014). Bodrum’da Turizmin Gelişimi (1960-2000). İçinde; N. Kozak ve O. E. Çolakoğlu (Editörler), III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi (ss. 312-323). Ankara: Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi.