Arapça kökenli misafir, Farsça kökenli mihman gibi kelimelerle aynı anlamı karşılayan konuk kelimesi, geçici olarak bir yerde kalmak anlamında kullanılan konmak fiilinden türemektedir. Konuk olmak, konuklamak, konak, konaklamak kelimeleri de aynı kökten türemiş kelimelerdir. Konukevi ise konukların ücretli veya ücretsiz olarak, belli bir süreyle kalması için yapılmış binaları ifade etmektedir.

Tarihte, özellikle Asya’da, Çin’den Hindistan’a İran’dan ve Anadolu’ya uzanan kervan yolları boyunca şehirlerde, kasaba ve köylerde misafirhaneler vardı. Yolcuların ve kervanların konaklaması için misafirhanelerin kullanılması İslâm öncesi dönemlere kadar uzanmaktadır. Eski Türklerin konaklama amacıyla yapılar inşa ettiği ve bunları işlettikleri bilinmektedir. İslâmiyet’ten sonraki fetihlerde, Araplar özellikle askerlerin konaklaması için “ribat” adı verilen küçük kalelere benzer yapılar inşa etmişlerdir. Fetihler devam ettikçe bu yapılar ülkenin iç kesimlerinde kaldı ve zamanla, seyahat eden yolcuların konakladığı misafirhanelere dönüştü.

Zaten misafirhane kültürüne sahip olan Türkler, İslâmiyet’in kabulünden sonra, bu kalelere benzer konaklama hanları yapmaya başlamışlardır. İlk Türk konaklama hanları ve kervansarayları, Gazneliler ve Karahanlılar dönemlerine uzanmaktadır. Selçuklularda da ribat adı verilen, daha ziyade askerî üs ve konaklama amacıyla inşa edilen yapılara rastlanmaktadır. Kervansaray geleneğinin çok geliştiği Anadolu Selçukluları zamanında, çoğu günümüze kadar kalmış birçok kervansaray inşa edildi. Osmanlı döneminde, şehirlerarasındaki yollar üzerinde bulunan kervansaraylar önceki dönemlere kıyasla önemini kaybetti. Daha ziyade şehirler içinde inşa edilen büyük konaklama yapıları yaygınlaştı. Eski dönemlerin sosyal ve kültürel hayatı içinde önemli bir yere sahip olan bu hanlar ve kervansaraylar, bugün Türk mimarîsinin önemli yapıları arasında görülmektedir.

Günümüzde, resmî veya özel kuruluşların genellikle kendi görevlilerinin veya görevli yakınlarının faydalanmaları için tahsis ettikleri konutlara veya konaklama tesislerine de, bu tarihî arka plana atıfla, misafirhane veya konukevi denilmektedir. Bir kurum veya kuruluşa bağlı olarak kurulan, ücretli sosyal konaklama tesisi hükmünde olan konukevlerine başka ülkelerde de rastlanmaktadır. Herkese açık olan ve turizm amaçlı kullanılanlar olduğu gibi, sadece kurumsal olarak kendi personellerine hizmet veren konukevleri de bulunmaktadır. Bu konukevleri, batı dillerinde guesthouse, rest house, boardinghouse (İngilizce); Pension, Gasthaus, Gästehaus, Gasthof (Almanca); maison d’hôtes, auberge (Fransızca); casa de huéspedes, albergue (İspanyolca); pensione (İtalyanca) gibi isimlerle anılmaktadır. İngilizce guesthouse kelimesi pek çok dilde kullanılmaktadır. Yaygın olduğunu söylemek zor olsa da, belediye konukevleri bazı ülkelerin şehirlerinde de görülmektedir. Bu ülkelerde, belediye konukevi anlamında, “municipal guesthouse” tabirinin yaygın kullanılmasının yanı sıra städtisches Gästehaus, Gemeinde Pension, maison d’hôtes municipale, casa de huéspedes municipal, pensione comunale tabirlerine de rastlanmaktadır.

Belediye konukevleri genellikle kent merkezine taşradan veya şehir dışından iş veya seyahat amacıyla ya da kent merkezindeki sosyal, kültürel, ekonomik ve/veya tıbbî birtakım hizmet ve imkânlardan yararlanmak için gelen kişilerin, belli sürelerle ve uygun ücretlerle kaldığı konaklama tesisleridir. Bu tesisler, otel ve pansiyon gibi hizmet veren belediye işletmeleri olarak faaliyet yürütmektedir. Belediye konukevi denildiği zaman, 2012 yılında çıkarılan 6.360 sayılı Kanunun 14. maddesi gereğince, nüfusu 100 bin'ii aşan belediyelerin açmak zorunda olduğu kadın ve çocuk konukevleri ile belediyelerin sosyal hizmetler kapsamında kurduğu hasta konukevleri, aşevleri, sığınma evleri, şefkat evleri de akla gelmektedir. Ancak bu madde içinde belirtilen belediye konukevi, konaklama tesisi olarak ücretli hizmet veren konutları ifade etmektedir.