Aşağı Taşhan
Kervansaray ve Han Han
-
2020
XVIII. yüzyılın ikinci yarısında eşraftan Emin Ağa tarafından yaptırılan Han, Yıldırım Bayezid Camii’nin karşısında yer alan Taşhan’ın yukarı ve aşağı bölümü almaktadır. Yapılış tarihi 1751-1752 yılları arası bir tarih olarak belirlenmiş olup, bu tarihe Ermenice yazılmış kitabeden ulaşılmaktadır. Yapının inşasında kesme taş kullanılmıştır. Han, iki katlı ve avlulu olarak planlanmıştır. Giriş kapısı güney cephesinde yer alıp yuvarlak kemerli girişe sahiptir. Bunun üzerinde iki büyük konsol çıkıntısı ile dışa taşırılmış giriş mekânı dikdörtgen şeklinde olup üzeri beşik tonozla örtülüdür. Güney cephesi her iki köşeden pahlanmıştır. Yuvarlak kemerli girişin üzerinde bir cumba yer almaktadır. Eyvan şeklindeki giriş bölümü içinde, doğu ve batı duvarlarında ufak birer niş vardır. Yapının girişi güney cepheye konumlandırılmaktadır. Arkadaki dikdörtgen mekân ise, köşeleri pahlanmış bir ufak avlu çevresindeki dükkânlardan oluşmaktadır. Köşeleri yumuşatılmış ve üstten silme saçaklı yapıda, küçük dikdörtgen çerçeveli pencereler göze çarpmaktadır. Demir kapılı girişin yan taraflarında sivri kemerli nişler yer almaktadır. Han, zamanla onarımlar geçirerek kısmen değişikliğe uğramıştır. Restorasyon öncesi ortadaki ufak avlunun üzerine düz bir tavan örtülmektedir.
Yapı, mülk sahibi Salih Zeki Kutucuoğlu tarafından 1959 yılından itibaren çeşitli işlerde kullanılmıştır. Bir dönem siyasi bir partinin şubesi olarak kullanılırken, uzun yıllar yorgancı olarak kullanılan yapı daha sonra atıl vaziyette kalmıştır. Aşağı Taşhan, Salih Zeki Kutucuoğlu’nun ölümünden sonra, şehrin önemli eserleri arasına katmak için Bolu Belediyesi’nin girişimleriyle varislerle anlaşılarak belediyenin mülkü haline getirilmiştir. Anıtlar Yüksek Kurulu ile temasa geçen belediye Taşhan’ı, Bolu’nun sembol yapılarından birine dönüştürme kararı almıştır. Restorasyon çalışmaları sırasında kesme taştan yapılan bu eserin iç kısımlarındaki duvarlarına sonradan sıvanarak boya yapıldığı anlaşılmaktadır. Ayrıca yapıya sonradan betonarme bir kat yapıldığı da belirlenmiştir. Tarihi Aşağı Taşhan, sıva ve boyalar sökülüp, sonradan yapılan betonarme kat yıkıldıktan sonra restorasyon çalışması sayesinde kısmen ilk yapıldığı hâle dönüştürülmüştür. Yapılan restorasyon sonrası eski tarihi kimliğine kavuşturulan han, günümüzde yap işlet devret modeliyle kiralanarak işletmeye açılmıştır. Yapılan restorasyon çalışmasının tamamlanmasıyla alt katta 11, üst katta ise 18 olmak üzere toplam 29 odalı tasarlanmıştır. Aşağı Taşhan, restoran ve butik otel olarak hizmet verecek şekilde projelendirilmiştir. 2016 yılında restorasyon çalışmaları bitirilerek hizmete açıldı. Günümüzde Bolu İli, Merkez İlçe, Büyükcamii Mahallesi, beş pafta, 60 ada, (1-11), (20-25) parsellerde yer alan bu tarihi yapı belediye kültür mirası listesinde yer almaktadır.
Referanslar
Bolu Kültür ve Turizm Rehberi. (2010). Bolu Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayını http://www.korumakurullari.gov.tr/Eklenti/41318,bolu-envanter-son.pdf?0, (Erişim tarihi: 14.01.2020).; http://www.bolu.gov.tr/hanlar, (Erişim tarihi: 12.01.2020); Özkaya, Y. (1994). Bolu’dakî Vakıfların ve Eski Binaların Korunması. İçinde, 11. Vakıf Haftası Kitabı. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları: 163-166. http://acikerisim.fsm.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11352/1099/%C3%96zkaya.pdf?sequence=1&isAllowedy, (Erişim tarihi: 14.01.2020); Tunçay, H. (2017). Kayıp Neslin Mirası: Salih Zeki Kutucuoğlu. Bolu: Bolu Belediyesi Kültür Yayınları.