Arapapıştı (İnceğiz) Kanyonu

Doğal ve Kültürel Miras Kanyon

İnceğiz ve Körteke adlarıyla da bilinen Arapapıştı Kanyonu, Aydın, Muğla ve Denizli il sınırları içerisinde yer almaktadır. Kanyon, Aydın’ın Bozdoğan ilçesi sınırları içerisinde yer alan ve 1954-1958 yılları arasında inşa edilen Kemer Barajı’nın bulunduğu Akçay’ın aşındırması ve yıllar süren jeolojik hareketler sonucunda ortaya çıkan tamamen doğal bir oluşumdur. Aydın Belediyesi tarafından 2017 yılının Nisan ayında turizme açıldı.

Arapapıştı ismi ile ilgili en güçlü rivayet, MS VII. yüzyılda Afrodisias’ı istila eden Persler’in kanyona ulaştıklarında karşıya geçememesi sonucu yöre halkının Arapların şaşırıp kaldığı yer anlamına gelen Arapapıştı ismini vermesi ve bu ismin nesilden nesile aktarılarak günümüze kadar gelmesidir. Kemer, Güvenir, Körteke ve Örencik köyleri yakınlarında bulunan kanyonun en yüksek noktası 380 metre, en dar kanalı 12 metre ve uzunluğu altı kilometredir. Kanyona, Denizli ve Aydın illeri üzerinden ulaşım sağlanabilmektedir. Denizli’nin Kale ilçesine bağlı İncek Köyü üzerinden gidildiğinde seyir tepesine, Aydın’ın Bozdoğan ilçesi üzerinden gidildiğinde ise Kemer Barajı’na ulaşılmaktadır. Kemer Barajı’ndan seyir tepesine köy içerisinden yaklaşık 50 dakika yürüyüş ile ulaşılabilmektedir

Akçay Vadisi’nde bulunan üç göl arasında yer alan Arapapıştı Kanyonu’nun antik çağlardan beri saklanmak amacı ile kullandığı düşünülmektedir. Kanyonun yamacında Persler tarafından yapıldığı düşünülen yaklaşık 2500 yıllık bir kaya mezarı bulunmaktadır. Arkaik döneme, M.Ö 500 yıllarına, tarihlenen kaya mezarının önemli konuma sahip bir yönetici için yapıldığı tahmin edilmektedir. Mezarın yerden yüksekliği 1,8 metre ve genişliği sekiz metredir. Kaya mezarı, Kemer Barajı’nın su seviyesi yükseldiğinde sular altında kalmaktadır.

Arapapıştı Kanyonu’nda Üç Kuleli Körteke Kalesi, Büyük İskender döneminde yapılan Kemer Köprüsü, Roma Bizans dönemine ait kalıntılar, gizli manastır ve çok sayıda mağara ortaya çıkmıştır. Kanyonun yamaçlarında birbirinden farklı çok sayıda mağara bulunmaktadır. Körteke Kalesi (Kale Tepe), Körteke Mahallesi’nin kuzey doğusunda yüksek bir tepe üzerinde yer alır ve İç Karya’nın Leleg tipi tepe kentlerinden Xyatis kenti olduğu tahmin edilmektedir. Kayalık olan Kale Tepe’de bir akropol, doğu ve batıda birer kule ve ortada bir sarnıç bulunmaktadır. Kalede bulunan Akropol, MÖ V. yüzyıla tarihlenen üç kuleli bir iç sur ile güneyden çevrelenmektedir.

Kanyonun yamaçlarında bulunan ve Sıra İnler adı verilen yan yana mağaraların tarih boyunca farklı zamanlarda kullanıldıkları düşünülmektedir. Su seviyesi düştüğünde kanyonda bulunan bazı oyuklara tekne ile girilebilmektedir. Kanyonun Karacasu’ya bakan kısmında yarık biçiminde bir dehliz bulunmaktadır. Bu yarıktaki manastır görünümlü yapı, Bizans dönemi Hıristiyanlarının burada inzivaya çekildiği veya saklandığı gizli bir manastır olabileceğini düşündürmektedir. Bir rivayete göre, bu gizli manastırın arkasından devam eden dehlizin Afrodisias antik kentine bağlandığına inanılmaktadır.

Kanyonda Kemer Barajı yakınlarında bulunan Kemer İskelesi’nden kalkan tekneler ile gezinti yapılabilmektedir. Kemer Barajı sulama için kullanıldığından yaz mevsiminde sular çekilmektedir. Su seviyesi sadece nisan ve mayıs aylarında kanyonun içine girmeye izin verir, diğer aylarda ise sadece baraj gölünde gezinti yapılabilmektedir. Kanyonda ayrıca piknik, kamp, doğa yürüyüşü ve doğa sporları yapılabilir ve nesli tükenmek üzere olan gri balıkçılların üreme yerleri de görülebilmektedir.

Referanslar

Aydın Çağırıyor. (2020). Arapapıştı Kanyonu, https://aydincagiriyor.com/tr/aydincagiriyor/doga/tabiat-rotasi/arapapisti-kanyonu/29, (Erişim tarihi: 10.06.2020); Aydında. (2020). Arapapıştı Kanyonu ile İlgili Bilmeniz Gereken Her Şey, https://aydinda.com/arapapisti-kanyonu, (Erişim tarihi: 10.06.2020); T.C Aydın Büyükşehir Belediyesi. (2020). Bozdoğan Kemer Barajı - Arapapıştı Kanyonu, http://aydin.bel.tr/mobil/detail/6914, (Erişim tarihi: 10.06.2020).