Ana Yemek

Gastronomi Kavram

Öğle ya da akşam öğünlerinde sunulan menünün temel yemeğine verilen genel isimdir. Ana yemek mutfak kültürümüzde çorbanın dışında günün ya da öğünün en önemli yemeği olarak kabul edilmekte ve başyemek olarak da adlandırılmaktadır.  Yalnızca Kuzey Amerika’ya özgü olarak “Entree” olarak anılsa da, bu kavram Fransız mutfağında ana yemek öncesi sunulan aperatifleri ifade etmektedir. Ana yemeğin batı mutfak kültüründen ya da alışkanlıklarından ortaya çıktığı düşünülmektedir. Tarihte Orta İtalya’da yaşamış Etrüksler ve Yunanlılarla başlayan genişlemiş yemek kültürü Roma Dönemi'nde   başlangıç (gustatio), tatlı (secundae) ve ana yemek (Primae mensae) ten oluşan birbirini takip eden yemekler halini almıştır. Bu durum sonrasında Fransız mutfağında standart hale gelerek, ana yemek diğerlerinden ayrılmıştır.

Tam bir yemek menüsü (full course) nde giriş, başlangıç ya da aperatifler, ana yemek  ve sonunda sunulacak tatlı ya da meyveler bulunur. Hazırlaması bakımından daha zahmetli  ve karmaşık olan ise ana yemektir. Ana yemek olabilmesi için yemeğin daha büyük porsiyonlu, doyurucu ve diğerlerine göre daha ağır olması gerekmektedir. Ana yemeklerin bazıları tek bir seçenek olabilirken, bazıları da çeşitli türde birden fazla yemekten oluşabilmektedir. Bu durum klasik ya da modern menü ayrımı açısından ele alındığında, klasik menüde tek başına ana yemek olan et yemekleri modern menüde, sebze ve salatalardan oluşan sıcak ve soğuk giriş yemeklerinden sonra kızartma, sebze ve salatalar ile birleştirilmek suretiyle de sunulabilmektedir. Kimi zaman giriş yemekleri, misafir/müşteriyi ana yemeğe hazırlayan eden menü kalemi olarak görülmekte ve o şekilde planlanmaktadır. Öncesinde çorba, ordövr ya da mezelerden oluşan giriş yemeklerinin (aperatiflerin) bulunması / sunulması ana yemeğin genellikle “et yemeği” olarak belirlenmesine neden olurken, bu durumda protein ve karbonhidrat açısından zengin olduğu göz önünde bulundurularak, yanında genellikle sebzelerin servis edildiği görülmektedir.  Et yemeklerinin dışında restoranın konseptine göre balık çeşitleri, vejeteryan yemekleri, hatta modern salatalar bile ana yemek olabilir. Bu durum mutfak kültürleri ya da bireylerin yeme-içme davranışlarıyla da yakından ilgilidir. Sözgelimi ana yemek Çin mutfağında çoğunlukla et ya da balıktan oluşurken, İtalyan mutfağında pişirilmiş et, balık ya da sebzeyle sunulan makarnalardan, Hint mutfağında ise çeşitli sebzelerden oluşabilmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

TDK (2024). https://sozluk.gov.tr, (Erişim tarihi: 16.01.2024); Gürel, M. ve Gürel G. (1986). Servis ve Bar. İstanbul.