Zamanın Görünen Yüzü: Saatler Sergisi

(İstanbul, 12 Mart – 28 Haziran 2009)

Yapı Kredi Bankası Vedat Nedim Tör müzesinde gerçekleştirildi. Türkiye’nin farklı müzelerinden ve özel koleksiyoncularından sağlanan eserlerle düzenlenen sergi, ana teması zaman olan saatler konusu üzerinden giderek, insanoğlunun zamanı ölçmeye başladığı güneşe göre saat dilimlerinin belirleyen matematiksel sistemi ve bu yöndeki hesaplama araçlarını bulmasından 1950’li yıllara kadar gelen bir süreci izledi. Bu kapsamda, sergilenen eserlerle geçmişten günümüze saatlerin evrimi ve anlamı, nesnel ve kavramsal boyutlarıyla ifade edilmeye çalışıldı. Böylece modern insanın zaman kavramını yeniden düşünmesi ve zamanın akışını algılaması yönüne de işaret edilmiş olmaktadır. Böylece sergi ile Mustafa Şemi Efendi’nin yapımı duvar saatinden, Mehmet Şükrü Efendi, Ahmet Eflaki Dede, Derviş Yahya ve Şeyh Dede gibi büyük Türk ustaların ellerinden çıkan farklı saatlere kadar Türkiye’nin, zaman, batı-doğu ve modernleşme kavramlarına da farklı bir yaklaşım kazandırılmaya çalışıldı. Dolmabahçe Saat uzmanı Şule Gürbüz ve saat ustası Recep Gürgen tarafından eserlerle ilgili hazırladıkları video kayıtlarında değerlendirmeler yapılarak ziyaretçilerin konuya daha hâkim olmaları amaçlandı. Sergide saatler, tarihsel evreleri içinde güneş saati, kum saati, silindirik saatler, kule saatleri, cami ve meydan saatleri ve gemici saatleri şeklinde işlevselliğine uygun olarak sınıflandırıldı. Ayrıca bu eserlerle birlikte saatlere ait tarihi atmosferi, tekniği, öncesi ve sonrası gibi özellikler de metinler halinde verilerek ziyaretçilerin zaman kavramını yeterince algılaması sağlanmaya çalışıldı. Serginin diğer bir önemli özelliği olarak da Osmanlı Devleti’ne Batılı devletlerce armağan edilen saatlerle Cumhuriyet dönemi iş insanlarının koleksiyonlarında bulunan nadide saatlerin ziyaretçilere açılmış olmasıdır. Bu kapsamda Mustafa Kemal Atatürk ve iş insanları Vehbi Koç ile Sakıp Sabancı’nın saatleri sergiye bir zenginlik kattı. Diğer yandan Dolmabahçe Sarayı, Topkapı Sarayı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, İstanbul Deniz Müzesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü İstanbul Bölge Müdürlüğü Türk İnşaat ve Sanat Eserleri Müzesi, İstanbul Arkeoloji Müzesi, Kandilli Rasathanesi, İstanbul Büyük Kulüp Müzesi, Sadberk Hanım Müzesi, Rahmi M. Koç Sanayi Müzesi, İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü, Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş. Müzesi, Vehbi Koç ve Ankara Araştırmaları Merkezi, Berna Bayındır, Mehmet Akgül, Efe-Ege Uygur koleksiyonu, Antikacı Ender Bey, Burhan Coşkunerler, Mehmet Pir, Ümit Balcısoy, Karaca Taşkent, Yaşar Yeğen, Zerrin Gürdal, Naim Arnas, Mihrinur Aytan, Recep Gürgen Koleksiyonları Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi, Dolmabahçe Sarayı’nın son müneccimbaşısı Hüseyin Hilmi Bey’in fotoğrafları ve ürettiği saatler torunu Şara Sayın, Zeynep Sayın ve Ülker Sayın tarafından temin edilerek sergilendi. Serginin küratörlüğü ve hazırlık çalışmaları Nihat Tekdemir ve Şennur Şentürk tarafından yapıldı. Danışmanlığını Şule Gürbüz’ün yaptığı sergide kullanılan saatler günümüzde bu alanda tek kalan usta Recep Gürgen tarafından hazırlandı. Sergide yer alan koleksiyonlar, sergi ile eş zamanlı olarak kitap halinde Yapı Kredi Yayınları tarafından bastırıldı. Takdimini İlber Ortaylı’nın yaptığı kitapta çok sayıda uzmanın yazıları ve sergilenen eserlerin görselleri yer aldı.

Yararlanılan Kaynaklar

Şentürk, Ş. ve Tekdemir, N. (2009). Zamanın Görünen Yüzü Saatler. İstanbul: Yapı Kredi Kültür ve Sanat Yayıncılık; Zamanın Görünen Yüzü: Saatler. (2009). http://kitap.ykykultur.com.tr/kitaplar/zamanin-gorunen-yuzu-saatler, (Erişim tarihi: 11.11.2019); Kızılarslan, Y. (2009). Ahmet Hamdi Tanpınar ve Zamanın Görünen Yüzü: Saatler, http://www.aktuelpsikoloji.com/ahmet-hamdi-tanpinar-ve-zamanin-gorunen-yuzu-saatler-4904h.htm, (Erişim tarihi: 11.11.2019).