Yörük Ali Efe, 1895-1951 yılları arasında yaşayan Milli Mücadele döneminin önemli kahramanlarından biridir. Savaş döneminde göstermiş olduğu cesaret ve başarılar için kendisine İstiklal Madalyası verildi. Efe’nin Kurtuluş Savaşı sonrasında yaşadığı ev, Aydın’ın Yenipazar ilçesinde yer almaktadır. Evi ölümünden yıllar sonra, 1980’lerde yaşanan bir yangında tahrip oldu. 1999 yılında Yörük Ali Efe’nin mirasçıları, evi müzeye dönüştürülmesi şartıyla, Kültür Bakanlığı’na bağışladılar. Sonrasında evin ve bahçenin, yenileme ve düzenleme süreçleri başladı. Müze hazırlıkları çerçevesinde, mirasçıların ve halkın bağışlamış olduğu kıymetli nesneler ile diğer müzelerden devredilen eserler odalara ve sergi alanlarına yerleştirildi. Yörük Ali Efe Müzesi 2001 yılında kapılarını ziyaretçilere açtı.
Müze bahçesindeki kapıdan girildiğinde, sağ tarafta, Yörük Ali Efe heykeli yer almaktadır. Heykelin hemen yanında ise Yörük Ali türküsünün (Şu Dalmadan geçtin mi? Soğuk ta sular içtin mi? Efelerin içinde Yürük de Ali’yi seçtin mi? Hey gidinin efesi, efesi. Efelerin efesi…) sözlerinin yazılı olduğu bilgi levhası bulunmaktadır. Bahçenin devamında, sol tarafta, Yörük Ali Efe’nin Bakanlar Kurulu’nun 2000 yılında almış olduğu karar ile taşınmış olan mezarı yer almaktadır. Mezarın karşı tarafında beyaz boyası, ahşap pencereleri, kapıları ve dış süslemeleri ile geleneksel mimariye sahip müze ev yer almaktadır. Bahçede, müştemilat, lavabolar ve bekçi odası bulunmaktadır.
Müze ev, iki kattan oluşmaktadır. İlk katında, giriş bölümü ve iki oda vardır. Odalar, evdeki yaşanmışlığı hissettirebilecek şekilde düzenlenmiştir. Odalardan birinde bakır yer sofrası bulunmaktadır. Yörük Ali Efe’yi temsilen, geleneksel kıyafetler içinde bir cansız manken de yerleştirilmiştir. Aynı katta, köşesinde sedirlerin bulunduğu geniş bir yatak odası vardır. Müze evin ikinci katında bir oturma odası ve oturma odasına açılan odalar yer almaktadır. Bu katta bir de kütüphane bulunmaktadır. Sergi alanlarında, Yörük Ali Efe’ye yazılmış mektuplar ve gönderilmiş telgraflar sergilenmektedir. Yörük Ali Efe’nin, 1919 yılında Aydın’ın Sultanhisar ilçesinde Yunan karakoluna yapmış olduğu, Malgaç Baskını olarak bilinen tarihi olaya dair dokümanlar, duvarlarda sergilenmektedir.
Evin ayrı bir bölümünde, Efe’nin büstü bulunmakta ve arkasında da evin orijinal görünümünü yansıtan fotoğraflar duvarı süslemektedir. Diğer bölümde ise Yörük Ali Efe’nin madalyası, fesi, kefiyesi, cepkeni, çizmeleri, silahları, nüfus cüzdanı, dürbünü, kaması gibi kişisel eşyaları sergilenmektedir. Bir başka sergi alanında, o dönemde kullanılan değirmen, kap, sini, tepsi, çatal, kaşık gibi ev eşyaları yer almaktadır. Giriş katını ikinci kata bağlayan merdivenin karşısında, büyük bir panoda Yörük Ali Efe’nin soyağacı gösterilmektedir.
Yörük Ali Efe Müzesi, Milli Mücadele dönemine ışık tutması, halk kahramanı Yörük Ali Efe’nin hatıralarını yaşatması ve milli gururu hissettirmesi açısından önemli kültürel miras değerleri arasında yer almaktadır.
Referanslar
Aydın Valiliği ve İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2014). Aydın Broşürü, http://www.aydinkulturturizm.gov.tr/Eklenti/31917,aydin-brosur-turkce06032014.pdf?0, (Erişim tarihi: 09.12.2019); Yenipazar Kaymakamlığı (2019). Yörük Ali Efe Müzesi, http://www.yenipazar.gov.tr/yorukaliefemuzesi, (Erişim tarihi: 09.12.2019).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2019). Yörük Ali Efe Müzesi, https://aydin.ktb.gov.tr/TR-64441/yoruk-ali-efe-muzesi.html, (Erişim tarihi: 09.12.2019).