İzmir’in Konak ilçesinin Karataş semtinde kurulan İzmir Cumhuriyet Eğitim Müzesi ve Türk Eğitim Tarihi ve Teknolojileri Müzesi, 1968 yılından itibaren Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet göstermektedir. Müzenin içeriğini zenginleştirmek ve binasını sağlamlaştırmak amacıyla 2015-2017 yılları arasında Yerinde Eğitim Projesi dahilinde “Müzelerde Eğitim” kapsamında, müzeye ev sahipliği yapan 1800’lü yıllarda inşa edilmiş Ermeni Vartanyan Okulu’nun restorasyonu gerçekleştirilmiştir. 2017 yılından itibaren müze, Türk eğitim tarihini teknoloji desteğiyle, görsel ve işitsel öğelerle zenginleştirerek ziyaretçilere sunmak üzere kapılarını açmıştır. Müze, eğitim tarihini etkileşimli öğrenme modeliyle sunma amacını taşımakta olup, Türkiye’nin ilk yaşayan tarih müzesi unvanına sahiptir.

Müzenin girişinde ziyaretçileri yazının icadından günümüze dek geçen 5000 yılı aşkın dönemi, kronolojik bir akış içerisinde Türkiye’de ve dünyada bilim, sanat, edebiyat, teknoloji ve kültür sahalarında kaydedilen gelişmeleri gösteren yedi buçuk metre uzunluğundaki bir tablet karşılamaktadır. Müzenin iki odası eğitim tarihine ilişkin filmlerin gösterimi için cep sineması olarak ayrılmıştır. Toplamda 11 odanın bulunduğu müzede, ilk odada Sümer, Mezopotamya ve Anadolu kültürleri hakkında interaktif iletişim yoluyla ziyaretçiler bilgilendirilirken, ikinci odada felsefenin gelişim tarihi Sokrat, Platon ve Aristo ekseninde tartışılmaktadır. Müzenin ikinci katındaki odalarda İlk Türk devletlerinden (Hunlar, Göktürkler ve Uygurlar), Selçuklulara, eğitim ve Türk kültüründeki gelişmeler izlenebilmektedir. Osmanlı dönemine dair ise klasik dönem olarak adlandırılan XIV-XVI. yüzyıllar arasındaki eğitim sistemi, Sıbyan Okulları ve medreseler, buralarda verilen eğitimin müfredatı ele alınmaktadır. Bir diğer odada XIX. yüzyıl Osmanlı’daki batılılaşma hareketlerinin anlatımı takip etmektedir. Müzede üst katlara çıkıldıkça adeta eğitim ve kültür tarihinde basamak basamak ilerlenmekte ve Cumhuriyet dönemi ve yakın dönemdeki eğitim sisteminin öğeleri sergilenmektedir. Yine müzede tarihe geçmiş 12 Türk bilgininin heykelleri bulunmaktadır.

Müzede sergilenen objeler arasında, Türk eğitim tarihine dair birçok araç-gereç, Osmanlı dönemi, Cumhuriyet dönemi ve 1970’lere uzanan aralığı da kapsayacak şekilde eğitim filmleri, ders kitapları, ansiklopediler, farklı ulusların edebiyat dünyalarında üretilmiş klasik romanlar bulunmaktadır. Bunların yanında 1.400 adet 16 milimetre film de arşivde yerine almaktadır. Bunların arasında Atatürk’ün 1936’da TBMM açılış konuşması, 9 Eylül, Cumhuriyet Bayramı kutlamaları, Atatürk’ün 10. Yıl Nutku’na dair kamera kayıtları, 1931 yılında İzmir Atatürk Lisesi’nde (o zamanki adıyla İzmir Erkek Lisesi) Atatürk’ün öğrencilere matematik dersi verdiği sınıfta oturduğu masa ve sandalye, daha birçok Atatürk fotoğrafıyla birlikte sergilenmektedir. Ayrıca müzede cumhuriyetin ilk yıllarında okullarda verilen karne, diploma ve tasdikname örneklerine de rastlanmaktadır.