Van Gevaş Halime Hatun Türbesi

Doğal ve Kültürel Miras Türbe

Halime Hatun Türbesi'nin giriş kapısı üzerindeki kitabeye göre 1335 yılında Melik İzzettin tarafından Halime Hatun için yaptırılmıştır. Güney penceresi üzerindeki kitabede yapının Ahlatlı Pehlivan Havend oğlu Esed tarafından tasarlandığı belirtilmektedir. 

İki katlı yapı, kare bir kaide üzerinde yükselen onikigen bir gövde ve külahtan oluşmaktadır. Türbenin cenaze katı olarak adlandırılan alt katında sonradan yerleştirilmiş bir sanduka bulunmaktadır. Bu bölüme kuzeydoğudaki kapıdan girilmektedir. Güney, doğu ve batıdaki üç mazgal pencere cenaze katını aydınlatmaktadır. Mescit bölümü olarak adlandırılan üst kata kuzey kapısından girilir. Bu katta da güney, doğu ve batı yönlerinde pencereler bulunmaktadır. 

Türbe, beden cephesini her yönde kaplayan süsleme programı ile dikkat çekmektedir. Kuzeydeki kapı taç kapı olarak tasarlanmıştır. Gövdenin her iki yanında sepet örtülü sağır kemerler bulunmaktadır. Kapı ve pencerelerin bulunduğu yanlarda mukarnas kemerler, diğer yanlarda ise içbükey nişler yer almaktadır. Her nişin etrafı geometrik bordürlerle çevrilidir. Nişlerin tepe noktasına süslemeli dairesel rozetler yerleştirilmiştir. Gövdenin üst kısmında yatay olarak uzanan süsleme bordürleri üzerinde palmet-rumi, Fetih dönemi 1-13. ayet yazılı kitabe kuşağı, palmet-rumi ve bir dizi mukarnas yer almaktadır. Külah yüzeyinde de dilimli kemer biçimli motifler bulunmaktadır. Yapı tamamen kesme taştan inşa edilmiştir.

Referanslar

Arık, M. O. (1967). Erken Devir Anadolu -Türk Mimarisinde Türbe Biçimleri, Anadolu, 11: 55-100; Bekmez Yelen, A. (2023). Van Gölü Çevresindeki Kadın Türbeleri. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 13:1561-1590; Güneş, B. (2003). Van Gölü Havzası Türk Mimarisinde Yazı Sanatı. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü; Tarhan, M. T. vd. (1991). Van-Gevaş Tarihi Türk Mezarlığı Kurtarma Kazısı Onarım ve Çevre Düzeni Çalışmaları – 1989, XII. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara-28 Mayıs-1 Haziran 1990, Ankara: Kültür Bakanlığı, ss. 405-427; Top, M. (1993). Gevaş Halime Hatun Kümbeti. Dünyada Van, 10: 23-25; Uluçam, A. (2000). Ortaçağ ve Sonrasında Van Gölü Çevresi Mimarlığı: Van. Ankara: Kültür Bakanlığı; Ünal R. H. (1976). Az Tanınan ve Bilinmeyen Doğu Anadolu Künbetleri Hakkında Notlar, Vakıflar Dergisi, 11: 121-163.