Ulus Zafer Anıtı, Ankara’nın tarihi merkezi Ulus Meydanı’nda bulunan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecini simgesel bir dille anlatan en önemli anıtlardan biridir. Yunus Nadi Bey’in öncülüğünde dönemin Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) binasının karşısına bir zafer abidesi dikmek üzere 1925 yılında düzenlenen yarışma için Meclis Başkan Vekili Ali Fuad Paşa’nın (Cebesoy) başkanlığında 30 kişilik bir heyet kurulmuştur. Şartnamede anıtın halkın milli duygularına hitap etmesi, Cumhuriyetin kuruluş mücadelesini anlatması, Mustafa Kemal Atatürk’ün bir kaidenin üzerinde ayakta sivil giyimli bir cumhurbaşkanı olmasına ilişkin maddeler yer almış ve bu maddelerle ilgili ayrıntılı tanımlamalar yapılmıştır. Yarışmayı Avusturyalı heykeltraş Heinrich Krippel kazanmıştır. Anıtın finansmanı halktan toplanan bağışlarla sağlanmıştır. Anıtı 24 Kasım 1927 tarihinde TBMM Başkanı Kazım Paşa açmıştır. Törene Avusturya Büyükelçisi, Başvekil İsmet Paşa (İnönü) da katılmıştır.  

Anıtın yapımında bronz, andezit taşı ve mermer kullanılmıştır. Anıtın üç belirleyici özelliği vardır. Bunlardan ilki,yarışma şartnamesindekinin aksine yapılmış ana kaidenin üzerindeki Sakarya atına binmiş ve mareşal üniformasıyla yer alan Mustafa Kemal Atatürk’ün heykelidir. Ikincisi kaidenin sağında ve solundaki Mehmetçiklerdir. Üçüncü heykel ise cepheye silah ve mühimmat taşıyan Türk kadınıdır. Ana kaidenin yanındaki iki bozkurt heykeliyle dönemin milliyetçilik anlayışına vurgu yapılmıştır.

Anıtın cephelerinde rölyefler vardır. Kaidenin en üstüne "Türk milleti, muzaffer istihlas ve istiklal cidalini ve muazzam asri inkılaplarını, en manidar bir remz ile, en iyi ifade edebilecek şekli, yukarki hakiki timsalde buldu." sözü işlenmiştir. Kaidenin ön yüzündeki doğmakta olan dört tane güneş ve bu güneşleri kuşatan çelenk rölyefinin altında Mustafa Kemal Atatürk'ün İstanbul’daki yönetime Erzurum’dan çektiği istifa telgrafındaki "Artık badema, sine-i millete bir ferdi mücahit olarak çalışacağım." sözü yer almaktadır. 

Kaidenin arka yüzünde devrilmiş çınar ağacından filizlenen ağaç rölyefiyle Osmanlı İmparatorluğu’nun temellerinden yükselen Türkiye Cumhuriyeti anlatılmaktadır. Ayrıca Namık Kemal’in Vatan Mersiyesi’ndeki "Yoğimiş kurtaracak bahtı kara mâderini" sözüne yanıt olarak Mustafa Kemal Atatürk’ün 1921’de verdiği "Bulunur kurtaracak bahtı kara maderini” yanıtı bulunmaktadır.

Kaidenin sağ yüzündeki iki rölyeften üsttekinde Sakarya’da zafer kazanan Türk askeri, alttakinde ise Başkomutanlık Meydan Muharebesi’ndeki Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları İsmet İnönü ile Fevzi Çakmak yer almaktadır. Alttaki rölyefin altına ise Mustafa Kemal Atatürk’ün "Düşman ordusunu vatanın harimi ismetinde boğarak, behemahal naili halas ve istiklal olacağız. 6 Ağustos 1919" ifadesi işlenmiştir. 

Kaidenin solundaki ilk rölyefte Türk askerinin resmi geçitinde Türk bayrağına selam veren işgalci ordular; ikincisinde ise kucağındaki çocukla cepheye kağnı çeken kadının arkasında bir çocuk ve tüfek taşıyan ihtiyarlar vardır. “Düşmanın anasıra asliyesi imha edilmiştir. Ordular ilk hedefiniz Akdeniz, ileri. 1 Eylül 1922” işlemeyle de yine Başkomutanlık Meydan Muharebesi’ne referans verilmektedir.