Ulaştırma İşletmeleri

Kavram Ulaştırma İşletmeciliği

Ulaşımın ulaştırma olabilmesi için maddi bir kazanç elde edilmesi gereklidir. Bu kazanç ilk zamanlarda ticaret, daha sonraları da turizm ile elde edildi. Bilinen ilk düzenli ticari seferler Mezopotamya ile Anadolu arasında yapıldı. MÖ 2000 yıllarında Sümerler ve Akadlar, bakır ve demir madeni yönünden zengin olan Anadolu’ya düzenli kervanlar yollayarak ticaret yapmışlardır. Taşımacılıkta önemli gelişmeler Sanayi Devrimi’yle başladı. Üretimin artması ve buhar gücünün uygulanmasıyla demiryolu taşımacılığı önem kazandı. Bunun sonucu olarak da insanlar giderek artan oranlarda yolculuk etmeye, yakınlarını görmeye veya meraklarını gidermek üzere yer değiştirmeye başladılar. Nitekim modern anlamda turizm etkinliklerini başlatan Thomas Cook da ilk seferlerini düzenlerken demiryolu ulaştırmasından yararlandı.

Ulaştırma ve turizm ayrılamaz bir bütündür. Ulaştırma, turizmde başlangıç ve varış noktaları arasında bağlantı sağlamaktadır. Ulaşımı açısından yetersiz olan destinasyonlarda turizmin gelişmesi mümkün değildir. Ulaştırma hizmeti sunan işletmelerin amacı bir fayda elde etmenin yanında hem malların hem de insanların en uygun, güvenilir, rahat ve ekonomik bir şekilde taşınmasını sağlamaktır. Moskova’da yerli halk ile yapılan bir araştırmada da yolcuların ulaştırma işletmelerinden beklentilerinin bu yönde olduğu tespit edilmiştir. Yerel halkın ulaştırmadan beklentisi, konfor, fiyat, güvenlik, ek hizmetler ve hız faktörleri üzerinden ölçülmüştür. Ulaştırma işletmeleri, turizm pazarlaması karması elemanlarından biri olan dağıtım boyutunda turizm faaliyetlerinin yerine getirilmesine yardımcı olmaktadır. Günümüzde ulaştırma araçlarının sahip oldukları hız, güven, konfor, ucuzluk, düzenlilik gibi özellikler seyahati özendirdi ve kitle turizminin ortaya çıkmasına neden oldu. Bu durum, turizmi zengin halk kitlelerinin tekelinden çıkarıp geniş halk kitlelerine ulaşmasına yol açtı.

Turizm işletmeleri ulaştırma, konaklama, rekreasyon ve diğer turizm işletmeleri şeklinde sınıflandırılabilirken; ulaştırma işletmeleri de tanımda da belirtildiği gibi kullanılan nakil aracı türüne göre denizyolu işletmeleri, havayolu işletmeleri, demiryolu işletmeleri ve karayolu işletmeleri şeklinde sınıflandırılabilmektedir. Denizyolları insanlık tarihinin en eski ulaşım türüdür. Geçmişte ulusların gelişmişlik düzeyini belirlemede önemli bir gösterge olan denizyolları, günümüzde her türlü konfora sahip kruvaziyer gemilerle kitle turizmini gerçekleştiren bir ulaştırma türü haline geldi. Havayolu işletmeleri hava taşıma araçlarıyla yolcu, yük ve posta taşımak için hizmet üreten ve bu hizmeti pazarlayıp satan aynı zamanda kar elde etme amacı olan işletmelerdir. Hava taşımacılığı, ulusal ve uluslararası uçuşlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Yolcular, kamu veya özel şirketler aracılığıyla seyahat etmektedir. Havayolu ile ilk turistik gezi Thomas Cook tarafından gerçekleştirilmiştir. Havayolu ile 1939 yılında gerçekleşen ilk gezi ABD’nin New York ve Chicago şehirleri arasında düzenlendi. Havayolu taşımacılığı hala en pahalı ulaşım türü olma özelliğini korumaktadır. Kimi turizm şirketleri şimdiden uzay gemileri için rezervasyonlar bile yapmaktadırlar. Demiryolu ulaşımının en temel nakil aracı olan trenler turizm amaçlı kitle seyahatlerinin ilk ulaştırma araçlarıdır. Thomas Cook 1841 yılında İngiltere’nin Loughborough kasabasında düzenlenen bir konferansa Londra’dan 571 kişilik bir grubu kâr amacı gütmeden götürdü. Böylece Thomas Cook modern anlamda ilk kitle turizm hareketini başlatan kişi olarak tarihe geçti. Buharlı trenin keşfedilmesi demiryolu ulaştırmasının önem kazanmasına neden oldu. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra özellikle havayolu ulaştırmasının ön plana çıkmasıyla demiryolu ulaştırması bir duraklama dönemi geçirdi. Demiryolu, turistik seyahatleri yaygınlaştıran ve özellikle sosyal turizmi geliştiren bir ulaştırma türüdür. Demiryolları güvenlik ve ucuzluk açısından tercih edilmektedir. Turizm faaliyetlerinin hem bireysel hem de kitlesel bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlayan bir başka ulaştırma türü de karayolu ulaştırmasıdır. Karayolu ulaştırmasının turizm arzına serbestlik, özgürlük ve seyahat zevki sağlaması, günümüzde karayollarının en büyük turist akımını taşıyan ulaştırma türü olmasını sağlamaktadır. Otobüsle ilk gezi İngiltere’de 1910 yılında yapılmıştır. 1930’lardan sonra demiryolu ile rekabete başlayan karayolları bugün havayolları ile rekabet halindedir.

Referanslar

Ahipaşaoğlu, S. ve Arıkan, İ. (2003). Seyahat İşletmeleri Yönetimi ve Ulaştırma Sistemleri. Ankara: Detay Yayıncılık; Bayazıt Hayta, A. (2008). Turizm Pazarlamasında Tüketici Satın Alma Süreci ve Karşılaşılan Sorunlar, Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1): 31-48; Camilleri, M. A. (2018). The Tourism Industry: An Overview. In Travel Marketing, Tourism Economics and the Airline Product (ss. 3-27). Cham, Switzerland: Springer Nature; Sokolov, Y.I., Ivanova, E.A., Anikeeva-Naumenko, L.O. ve Lavrov, I.M.(2019). Improving Passenger Transportation Service as a Part of Tourism Services Complex in Russia, Management Science Letters, 9: 53-60; Şahin, S. ve Ünal, A. (2016). Türkiye’de Turizm İşletmelerinin Hukuki Açıdan Sınıflandırılması, Genel Turizm (ss. 101-118). Çanakkale: Paradigma Akademi.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Arıkan, İ. ve Ahipaşaoğlu, S. (2005). Ulaştırma İşletmeleri. Ankara: Gazi Kitapevi.