Türkiye’de Yolcu Ulaşımında Kullanılan Otobüs Araç Markaları
Ulaştırma İşletmeciliği Havayolu Yolcu Taşımacılğı Otobüs İşletmesi
-
2020
Türkiye’de şehiriçi ilk yolcu taşımacılığı 1927 yılında İstanbul’da başladı. 1928 yılında Boğaziçi Otobüsleri Şirketi kurularak Taksim-Sarıyer-Yenimahalle arasında çalıştı. İstanbul Belediyesi 1931 yılında Renault-Scémia marka otobüs satın aldı. 1939 yılında İETT kuruldu. 1943 yılında İsveç Vabis, Alman Mercedes-Benz, Büssingler, İngiliz Leyland marka otobüsler şehiriçi taşımacılığa dahil edildi. 1961 yılında troleybüsler hizmete alındı, 1970’li yılların sonuna doğru Macaristan yapımı Ikarus marka otobüsler kullanılmaya başlandı. Yerli yapımı otobüsler ise Ankara’da 1978 yılında, İstanbul’da 1979 yılında kullanılmaya başlandı.
Türkiye’ de şehirlerarası ilk yolcu taşımacılığı 1926 yılında Bursa-Karaköy arasında gerçekleştirildi. Daha sonra 1927 yılında Renault marka Scemia model tahta kasalı ve uzun burunlu otobüsler şehirlerarası yolcu taşımacılığında kullanılmaya başlandı. O tarihlerden sonra Türkiye’de üretimi olan otobüslerin üretilmesi ve yurtdışında ithal edilen otobüs sayısının artmasıyla şehir içi ve şehirlerarası yolcu taşımacılığı çok hızlı bir gelişim gösterdi.
Türkiye’de, 1926 yılından günümüze şehirlerarası yolcu taşımacılığı alanında pek çok farklı modelde otobüs markası kullanıldı. Bunlar arasında en bilinenleri Mercedes Benz, Man, Setra, Temsa gibi markalardır. Yolcu taşımacılğında kullanılan otobüsler ve özellikleri şu şekildedir:
Mercedes 302: Türkiye‘de ilk olarak 1968 yılında üretimine başlanan uzun tavanlı ve motoru arka kısımda olan otobüs türüdür. 8,72 l silindir hacimli 2500 d/d’ da 170 HP güç üreten bir motora sahiptir. Dingil mesafesi 5,85 metre, boş ağırlığı 8.250 kg’dır. 1973 yılında 250. üretimini Türkiye’de gerçekleştirdi. 1982 yılında 0302 S üretimi ile birlikte iç mekân ve konforu artırıldı. 1987 yılında ise, firma Mercedes 303 üretimine başladı.
Super Man SR 240: İlk olarak 1983 yılında Türkiye’de üretilmeye başlandı. Direk püskürtmeli 11,4 l silindir hacimli 2200 d/d’ da 240 HP güç üreten motora sahip otobüs türüdür. Havalı süspansiyon ve fren sistemine sahipti. Koltuk sayısı 47-49 olup lüks anatomik pulman tiptir. Kapıları çift kanatlı dışa açılan türdendir. Man firmasına ait SR serisi, 1975-1991 yılları arasında kabin içi ve motor seçenekleri değiştirilerek üretildi.
Mercedes 303: 1987 yılında 0 303 Otomarsan olarak üretime başlandı, 1992 yılında 0 303 Europa olarak üretildi. 14,6 l hacminde 280 HP gücünde V-8 motora sahip, geniş iç mekânı ve konforlu koltuk ve süspansiyon sistemli otobüstür. Ara üretimlerle birlikte 1993 yılına kadar Türkiye’de üretildi. 12 metre uzunluğa ve 12 ton boş ağırlığa sahiptir. Koltuk sayısı 49 olup, geniş ve yatık ön cama sahiptir.
Setra otobüsleri: Almanya merkezli otobüs üreticisidir. 1998 yılında Daimler AG grubuna dahil oldu. Son teknoloji güvenlik, üst düzey konfor, donanım, tasarım ve kişiselleştirme olanakları sağlayan müşteri desteği, ekonomik verimlilik ve çevreye duyarlılık ön planda tutan bir otobüs firmasının ürettiği otobüslerdir. Günümüzde 12,3 metre uzunluğa sahip 51 koltuklu ve 13,12 metre uzunluğa sahip 55 koltuklu otobüs üretimi yapmaktadır. Bu otobüsler uzak mesafe, tur, şehirlerarası ve karışık kullanım amaçlarına göre tercih edilmektedir. Setra firması 1907 yılında “Taşıt Fabrikası Kässbohrer”de ilk otobüsünü üretti. TopClass 400, ComfortClass 500, MultiClass, TopClass S 431 DT, TopClass 500, ComfortClass 500 serisi otobüsleri üretti.
Neoplan otobüsleri: MAN firması bünyesinde üretimi yapılan otobüs türüdür. 2005 yılında Euro 4 motorlu, yeni nesil Cityliner tasarlanarak 2006 yılında üretilmeye başlandı. Günümüzde Türkiye’de pek çok otobüs firması Neoplan marka otobüsler kullanmaktadır. Neoplan Tourliner, Cityliner ve Skyliner modellerinin günümüzde üretimi yapılmaktadır. Bu otobüs modellerinin yolcu ve aks sayısı isteğe göre değişmektedir. Halen üretimde olan modeller Euro 6 Common Rail motor teknolojili altı silindirli 375 kW güç üreten sıra tipli motorlar kullanmaktadır.
Mercedes Benz otobüsleri: 1967 yılında Türkiye’de üretime başlayan firma 1968 yılında Davutpaşa fabrikasında ilk Mercedes 0 302 model üretimini gerçekleştirdi. 1970 yılında 0 302 model otobüs satışı gerçekleşti. Günümüze kadar farklı model ve sayıda otobüs üretimi yapan firmanın günümüzde şehirlerarası kullanım için Travego, Tourismo, Intouro, şehiriçi kullanım için Conecto, CapaCity ve CapaCity L modelleri üretilmektedir.
Man otobüsleri: 1966 yılında Türkiye’ de üretime başlayan firma 1968 yılında otobüs üretimine başladı. MAN Truck & Bus, 1995 yılında MANAŞ’ın tüm idari ve endüstriyel yönetimini devralarak 1996’da motor fabrikası satın aldı. Otobüs üretimi İstanbul’dan Ankara’ya nakledilerek tüm üretim tesisleri Ankara’da birleştirildi. 2004 yılında ise kapasite artırılarak Evolution 2004 projesi gerçekleştirilerek, yıllık 2.000 adet otobüs üretecek kapasiteye ulaşıldı ve endüstriyel üretime geçildi. Halen üretimine Neoplan otobüsleri de üreterek devam eden fabrikanın şehirlerarası, orta ve uzun mesafe, şehiriçi kullanım amacına yönelik farklı uzunluk ve motor seçeneklerine sahip modelleri bulunmaktadır. Euro 6 standartlarına sahip Common Rail yakıt teknolojisine sahip motorlar kullanmaktadır.
Volvo otobüsleri: 1927 yılında ilk otobüsünü üretti. 1955 yılında turboşarj teknolojili motorlarını tanıttı. Türkiye’ de 1990’lı yıllarda şasileri İsveç ve Brezilya’dan getirilerek Euro 1 ve 2 motor, ABS, retarder, ZF diferansiyel eklenerek üretildi. 1994 yılında, otobüslerin daha yüksek güvenlik teknojileri ile üretilmesi esasına dair çeşitli kanuni yasakların gelmesi ile üretimleri durma noktasına geldi, 1999 yılına kadar bir geçiş süresi tanınması sebebiyle ve karoser imalatçıların birçoğu bu süreçte aynı şekilde üretimlerine devam ederek markalaştı.
Temsa otobüsleri: 1968 yılında kurulan firma otobüs ve midibüs sınıfında üretim yapmaktadır. Adana Üretim Tesisi’nde, Maraton, Safir Plus şehirlerarası yolcu ve turizm otobüsleri, Prestij, Opalin midibüsleri ile özellikle şehir içi toplu taşımacılık için geliştirilen Avenue, Tourmalin otobüslerini, Amerika için TS45, TS35, TS30 ve Avrupa için Avenue, LD, HD, Midi Coach segmentinde ise MD9, MD7 otobüslerini üretmektedir.
Referanslar
https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27de_otob%C3%BCs%C3%BCn_geli%C5%9Fimi, (Erişim tarihi: 22. 08. 2020); http://www.tasimadunyasi.com/tasitlar/tasitlar/setra-65-yilini-kutluyor-h2804.html, (Erişim tarihi: 22. 08. 2020); https://www.neoplan.com/global/de/index.html, (Erişim tarihi: 22. 08. 2020); http://magazinulasim.com/Konu-volvo-turkiye.html, (Erişim tarihi: 22. 08. 2020); https://www.temsa.com/tr/tr/hakkimizda, (Erişim tarihi: 22. 08. 2020); http://www.setra.de/, (Erişim tarihi: 22. 08. 2020); www.mercedes-benz.com.tr, (Erişim tarihi: 22. 08. 2020); https://www.bus.man.eu/, (Erişim tarihi: 22. 08. 2020); https://blog.kamilkoc.com.tr/arsivler/5145, (Erişim tarihi: 22. 08. 2020).