Turizm Sağlığı
Kavram Sağlık Yönetimi
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Dünya’da turizm ve sağlık ilişkisini Uluslararası Seyahat ve Sağlık başlığı altında ele almaktadır. Amerika Hastalık Kontrolü ve Önleme Merkezi (CDC) de uluslararası seyahat ve sağlık bilgilerini Yellow Book başlıklı kitapta toplamaktadır. Her iki başlık altında sınır ötesi sağlığın korunması için ilkeler, turist sağlığına yönelik temel bilgiler yer almaktadır.
DSÖ ve Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (BM-DTÖ) 1988 yılında Rimni’de Akdeniz Bölgesi’nde turistlerde görülen bulaşıcı hastalıkların önlenmesine ve kontrolüne ilişkin uluslararası bir toplantı organize ettiler. Toplantının ana amacı; turist sağlığı disiplininin oluşturulmasıdır. Rimni böylece, turizm ve sağlık alanında DSÖ işbirliği merkezi olarak odak nokta oldu.
Seyahat sağlığı ve turist sağlığı kavramlarına sağlık turizmi kavramı da eklenerek, turizm hareketinin sağlığa etkileri ve sağlıkla etkileşimi vurgulanmaktadır. Ancak, turizm hareketinin sağlıklı ve güvenli bir şekilde gerçekleşmesini tanımlayan kavram, turizm sağlığıdır.
Türkiye’de, 1989 yılında, Turizm Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı arasında turizm ve sağlık ilişkisini düzenleyen bir protokol imzalandı. Kapsamı deniz suları kirliliğinin izlenmesi olan protokolün bir maddesi uyarınca, Turizm Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı'nın bünyelerinde turist sağlığı ile ilgili bir birim kurmaları istendi. Bu amaçla, Turizm Bakanlığı’nda, Turist Sağlığı Merkez Çalışma Grubu kuruldu. Sağlık Bakanlığı’nda da, 1999 yılında, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Çevre Sağlığı Dairesi’nde, şube müdürü Dr. E. Didem Evci tarafından, “Turizm Sağlığı Şubesi” kuruldu. Her iki yapı, disiplinler ve sektörler arası işbirliği ile sağlıklı turizm hareketinin sürdürülmesinde önemli rol oynadılar. Türkiye’de 2000 yılında Sağlık Turizmi ve Turizm Sağlığı Projesi başlatıldı. 2010 yılına kadar geçen sürede, kaplıcalar, yüzme suları, havuzlar gibi turizm sağlığı kavramı içinde yer alan etkilerin kaynaklarına yönelik düzenlemeler yapıldı. Farklı Turizm Yörelerindeki Bazı Konaklama Tesislerinin Sağlık Açısından Değerlendirilmesi ve Turistlerin Sağlık Sorunları araştırması yürütülerek, elde edilen verilerle, turizm sağlığı için kullanılabilecek bir kontrol listesi geliştirildi. Bu liste illerde turizm tesislerinin denetimlerinde kullanılmıştır. 2010 yılından itibaren sağlık turizmi çalışmaları hız kazandı
Turizm sağlığı, merkeze insanı koymaktadır. İnsanın sağlıklı olması, sağlığını sürdürebilmesi, sağlıklı bir çevrede yaşaması ve refahı için gerekenleri sağlayacak, ekonomik, teknik ve sosyal bir sektör olan turizmin gelişimine odaklandı. Turizm hareketinin yoğun olduğu mahalle, şehir, bölge, ülke düzeyinde; turizm hareketinin çeşitlerine ve harekete katılanlara göre turizm sağlığı uygulamaları şekillendi. Turistik tesis, çevresi, tesis yöneticileri, çalışanları, kalan yerli ve yabancı turistler, bulunduğu yöre hedef alındı. Mekâna ait ve insana ait risk noktaları belirlenir, risk değerlendirmesi ve yönetimi yürütüldü. Mevcut ulusal ve uluslararası mevzuatlar çerçevesinde izleme, değerlendirme, raporlama ve geliştirme sağlandı. Uygulamaların hepsi paydaşlık, taahhüt, kararlılık, sürdürülebilirlik ve yenilik gerektirdi.
Referanslar
Aycan, S. ve Evci E.D. (2000). Türkiye’de Turizm Sağlığı ve Sorunları Konusunda Sağlık Bakanlığının Bakış Açısı. Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı, Turizm Sağlığı Paneli ve Eğitim Programı. Antalya:1-8; Brunette, G.W. (2017). CDC Yellow Book 2018: Health İnformation For International Travel. Oxford University Press: 1-225; Bushell, A.R. (2010). Healthy Parks, Healthy People, Healthy Tourism: The ASEAN Healthy Tourism Strategy Addressing Threats From Tourism at Ha Long Bay World Heritage site, Vietnam. Proceedings of the Inaugural International Healthy Parks Healthy People Congress, Melbourne: 12-36; Evci, E.D. ve Tezcan S. (2005). Farklı Turizm Yörelerindeki Bazı Konaklama Tesislerinin Sağlık Açısından Değerlendirilmesi ve Turistlerin Sağlık Sorunları, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi: 12(2): 99-109; Oğuz, Z., Evci D., Özdemir M., Şentürk Ş., Aycan S. (2001). Turizm Sağlığı Eğitim Kitabı. Ankara: Onur Matbaacılık.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Gravesen, N. (TURBAN) (2016). Intersectoral Action For Health –Experiences From Small Countries in the WHO European Region. Danimarka: World Health Organization; Kiraz, E.D.E. ve Deniz P.Ö. (2018). Sağlıklı Turizm Hareketi, J Biotechnol and Strategic Health Res. 2(1): 1-8.