Turizm merkezleri kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri içinde veya dışında, öncelikle geliştirilmesi öngörülen; yeri, mevkii ve sınırları Cumhurbaşkanı onayı ile ilân edilen, turizm hareketleri ve faaliyetleri yönünden önem taşıyan yerleri veya bölümleri olarak tanımlanmaktadır.

Türkiye’de özellikle 1990’lardan itibaren, küresel ölçekte artan rekabetçiliğin de etkisiyle, turizmin dünyada görülen yeni trendlere uyumlanarak sürdürülebilir gelişiminin sağlanması amacıyla çeşitli çalışmalar yürütülmektedir. Bu kapsamda turizm gelişimi ve bununla ilgili, doğal ve kültürel çevre gibi, her türlü bileşenin bütüncül bir biçimde ele alınması ilkesi Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından benimsendi. Turizme yönelik uygulama süreçlerini, Türkiye’de, 2003 yılına kadar 16/3/1982 tarihli ve 17635 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu'nu yönlendirdi. 2634 sayılı kanun, sürdürülebilir ve yenilikçi turizm gelişiminin desteklenebilmesi amacıyla 1/8/2003 tarihli ve 25186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4957 sayılı Turizm ve Teşvik Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile değiştirildi.

2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu'na dayanarak çıkarılan Turizm Bölgeleri, Turizm Alanları Turizm Merkezlerinin Belirlenmesi İçin Çalışma Gruplarının Oluşturulması, Görev Yetkileri İle Çalışma Şekline İlişkin Yönetmeliği'nin (24/5/1983 tarih ve 83/6733 numaralı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilmiş ve 27/7/1983 tarih ve 18117 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe konulmuş) dördüncü maddesi ile Turizm Merkezi Turizm Bölgeleri içinde veya dışında, yeri, mevkii ve sınırları Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın önerisi ve Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit ve ilan edilen, turizm yönünden önem taşıyan yerleri veya bölümleri olarak tanımlandı. Yönetmeliğin beşinci maddesine göre doğal, tarihi, arkeolojik ve sosyo-kültürel turizm değerleri, kış, av ve su sporları ve sağlık turizmi ile mevcut diğer turizm potansiyelini dikkate alınarak önerilen kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerinin yer ve sınırları Bakanlık içinde bir komisyon oluşturularak belirlendi. Turizm merkezlerinin tespiti Bakanlar Kurulunca yapılmış ve tespit edilen turizm merkezleri Resmi Gazete’de ilan edildi.

Turizm merkezi kavramı 24/7/2003 tarihli ve 4957 sayılı kanun ile ilga edilmiştir. 4957 sayılı kanunun 8. maddesine göre 2634 sayılı kanunda geçen turizm merkezi kavramı kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezleri olarak değiştirildi. 4957 sayılı kanuna göre (geçici madde 7) bu kanundan önce ilan edilmiş turizm merkezleri yürürlükte kaldı ve kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezleri için uygulanacak hükümlere tabi oldu. 4957 sayılı kanun ile turizm planlaması Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın sorumluluğunda olan kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri, turizm merkezleri ve kültür ve turizm koruma ve gelişim alt bölgeleri tanımlandı. Buna göre; Kültür ve Turizm Bakanlığı turizm merkezleri için her ölçekteki planları yapmaya, yaptırmaya, resen onaylamaya ve tadil etmeye yetkilidir.

Türkiye genelinde, 2019 yılının sonu itibariyle, 81 ilde 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca Bakanlar Kurulu Kararı ile toplam 267 adet Turizm Merkezi ve Kültür Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi ilan edilmiş durumdadır. Bunlardan 60’ı KTKGB ve 207’si Turizm Merkezi’dir (beşi ilga Turizm Alanı, ikisi ilga Turizm Bölgesi). Türkiye’de ilk olarak 25.8.1982 tarihli bakanlar kurulu kararı ile ilan edilen beş turizm merkezi; Antalya Kaleiçi Turizm Merkezi, Antalya Konyaaltı Turizm Merkezi, İstanbul Çırağan Sarayı Turizm Merkezi ve İstanbul Sultanahmet Meydanı Turizm Merkezi’dir. Türkiye’nin turizm merkezlerinin temalarına göre dağılımı; 75’i termal, 65’i kıyı, 20’si yayla, 19’u kent turizmi, 7’si golf, 7’si doğa, 4’ü kültür, 2’si inanç, 2’si kış, 1’i motor sporları, 1’i kongre, 1’i ekoturizm ve termal, 1’i kıyı ve termal, 1’i yayla ve kış, 1’i doğa ve kış şeklindedir.