İlki 1989 yılında yapılan araştırmanın ikincisi de 1993 yılında gerçekleştirildi. Bu çalışma ile Turizm Bakanlığı’nca belgelendirilmiş olan konaklama tesisi, restoran, seyahat acentaları ve turist yatlarında halen çalıştırılmakta olan personelin sayısı ve özellikleri hakkında güncel bilgi sağlanması ve bu tür işlemlerin gelecek beş yıl içinde vasıflı personel talebi hakkında tahminlerde bulunması amaçlandı.

Türkiye’de turizmin ulusal boyutta gelişmesi ile bu gelişmeyi karşılayabilecek nitelikte ve nicelikte vasıflı eleman yetiştirilmesi için artan bir eğitim programı gereksinimi doğdu.

1989’da gerçekleştirilen ilk araştırma, ihtiyaç duyulan eğitim programlarının doğru olarak planlanması için gerekli olan işgücü bilgilerini sağlayacak şekilde tasarlandı. Bulgular, sektörde çalışan mevcut personel sayısı ile özelliklerini ve takip eden beş yılda sayı ve türüne göre yıllık yeni personel ihtiyaçlarının projeksiyonlarını ayrıntılı olarak içerdi.

İlk araştırmanın yapıldığı dönemde projeksiyonların bitiş tarihi olan beş yılsonunda yeni bir işgücü araştırmasının düzenlenmesi planlandı. Ancak, bu ikinci araştırma Türkiye’de turizmi etkileyen bazı etkenlerden dolayı bir sene öne alındı. 1991’deki Körfez Savaşı, yakın dönemde Doğu Avrupa’da yaşanan politik gelişmeler ve dünya çapında başlayan ekonomik durgunluk uluslararası turizm hareketini etkileyen faktörler oldu.

Bu araştırma, 1993 Ekim ortasından 1994 Ocak ortasına kadar, üç aylık bir süre içinde düzenlendi. Verilerin toplanması 24.11.-08.12.1993 tarihleri arasında yapıldı.

Bu araştırma, TUR/88/001 IBRD Otelcilik, İkram ve Turizm Eğitimi projesi kapsamında Uluslararası Çalışma Örgütü’nden sağlanan teknik danışmanlıkla, ILO İşgücü Planlama Danışmanı Stan Fleetwood gözetiminde Devlet İstatistik Enstitüsü işbirliği ile yürütüldü.

Araştırma, Turizm Bakanlığı’nca belgelendirilmiş olan konaklama tesisleri, restoranlar, seyahat acentaları ve yatçılık şirketlerini kapsamaktadır. Buna bakanlıkça belge kaydı olmayan veya sadece yatırım belgesi olan işletmeler dâhil edilmedi. Sadece yatırım belgesi olan birçok işletmenin gerçekte işletme olduğu, Bakanlıkça belge kaydı olmayan bazı işletmelerin önemli sayıda personel çalıştırdığı dikkate değer bir husustur. Ancak bu tür işletmeler bu araştırmanın kapsamında bulunmamaktadır.

Araştırma 1989’da sonuçlanan işgücü araştırması ile mümkün olduğu kadar karşılaştırmalı sonuçlar sağladı. Elde edilen sonuçlara göre, 1989’dan 1993’e konaklama tesislerinde ve seyahat acentalarında çalışan kadın personelin oranı yükseldi ve toplam işgücünün tesislerde yüzde 19’unu, acentalarda yüzde 36’sını buldu. Restoranlarda kadın personel oranı yüzde 7’ye düştü. Konaklama, restoran ve seyahat acentalarındaki işgücü 1989’a kıyasla daha yüksek eğitimli olduğu ortaya çıktı. Üç sektörde lise veya üniversite mezunu personel oranında önemli bir artış görüldü. Konaklama tesislerinin en çok eğitim ihtiyacı duydukları bölüm olarak önbüro, hol, lobbyi gösterdikleri belirlendi. Restoranlar ise en çok Yiyecek ve İçecek Servisi bölümünde eğitim ihtiyacı duyduklarını rapor ettiler. Konaklama tesisleri ve restoranların çoğu işbaşı eğitimi vermekte idi.