Tefenni Rezenesi
GASTRONOMİ DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Gastronomik Değer
-
2025
Göller Bölgesi'nin Sarı Gelini olarak bilinen Tefenni Rezenesi, Türkiye'nin Akdeniz Bölgesi'nde yer alan Burdur ilinin Tefenni ilçesine özgü bir geleneksel tarım ürünü ve kurutulmuş bir bitkidir. Rezenenin (Foeniculum vulgare) farklı türlerinden yetiştirilen bu bitki, özellikle Tefenni ilçesinin iklim ve toprak yapısı nedeniyle bu bölgede yetişen önemli bir tarım ürünüdür.
Tefenni Rezenesi, Türkiye'de tescillenmiş bir coğrafi işaret ürünü olup, "Tefenni Rezenesi" adıyla 06.09.2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından işlenmiş ve işlenmemiş meyve ve sebzeler ile mantarlar ürün grubu adı altında coğrafi işaret olarak tescillenmiştir. Bu, Tefenni Rezenesi'nin, sadece bu coğrafi bölgeye ait olduğu ve üretim sürecinin özgün bir şekilde gerçekleştirilmesi gerektiği anlamına gelmektedir.
Tefenni Rezenesi, karakteristik olarak geniş yaprakları, aromatik kokusu ve parlak sarı çiçekleriyle tanınan bir bitkidir. Gövde üzerinde koyu yeşilden mavi yeşile kadar değişen renklerde, ipliksi çok parçalı yaprakları vardır. Meyveleri ortalama 0,75 mm uzunluğunda ve 0,3 mm eninde olup yeşilimsi gri renklerdedir. Bu bitki yüksek yağ oranı ve trans-anethol içeriğine sahiptir. Tefenni ilçesinin kısmi olarak karasal iklimi ve toprağındaki mineral zenginliği, bu bitkinin aromatik özelliklerini daha da belirginleştirmektedir.
Tefenni Rezenesi, oldukça aromatik bir bitkidir ve özellikle tohumları güçlü bir anason kokusuna sahiptir. Ayrıca bölgesel koşullara uyum sağlama konusunda oldukça başarılı olduğu için yüksek verimlilik sağlamaktadır. Sağlık açısından vücuda yararlı olan uçucu yağlar ve antioksidanlar açısından zengin bir içeriğe sahiptir ve Sağlık Bakanlığı tarafından “Phyto-coff” ismi ile bitkisel ilaç olarak üretim ruhsatı verilmiştir. Sindirim sistemi hastalıklarında tedavi amaçlı kullanılmaktadır.
Rezenenin meyveleri kahverengi renk almaya başladığında, genellikle ağustos-eylül aylarında, hasat işlemi elle ya da makineyle biçme yoluyla gerçekleştirilir. Hasat edilen bitkiler, iyi havalandırılan kuru bir ortamda ya da doğrudan tarlada, sabit bir nem oranına ulaşana kadar kurutulur. Kurutma işlemi tamamlandıktan sonra ürünler dövülerek ya da biçerdöver kullanılarak harmanlanır. Bu süreç sonunda elde edilen ürünlerdeki nem oranı en fazla yüzde 12 olmalıdır. Kurutulup harmanlanan Tefenni rezenesi meyveleri, pazarlama sürecine kadar serin ve kuru koşullarda muhafaza edilmelidir. Daha sonra ise kuru bez torbalar veya plastik ambalajlar içerisinde piyasaya sunulur.
Tefenni Rezenesi, Tefenni ilçesi için yalnızca ekonomik bir değer taşımakla kalmaz, aynı zamanda bölgenin kültürel mirasının bir parçasıdır. Bölgedeki çiftçiler için önemli bir gelir kaynağı olan bu bitki, Tefenni’nin tarımsal çeşitliliğini de arttırmaktadır. Tefenni Rezenesi'nin coğrafi işaret olarak tescillenmesi, bu ürünün değerini artırarak yerel ekonomiye katkıda bulunmakta ve Tefenni ilçesinin tarımsal kimliğini güçlendirmektedir.
Referanslar
Pulluk, E., Örnek, A. ve Yarar, S. (2023). Geçmişten günümüze Burdur mutfak kültürüne yönelik bir saha araştırması, Turizm ve İşletme Bilimleri Dergisi, 3(1): 21-35; Parlak, H., Gül, M. ve Öktem, H. (2015). Burdur ilinde rezene üretiminde pazarlama yapısı ve sorunları, Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2): 7-16; Türkiye Kültür Portalı, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/burdur/nealinir/tefenni-rezenesi-, (Erişim Tarihi: 12.05.2025).