Osmanlı Devleti'nin ilk yerli anonim şirketi olan Şirket-i Hayriyye, Osmanlı’da Tanzimat Dönemi (1839-1876) içerisinde kurulmuş önemli bir yenileşme meyvesidir. Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu tahtında Sultan Abdülmecid vardı (1851). Şirket-i Hayriyye, tüm dünya ekonomisini bir şekilde dönüşüme zorlayan Sanayi Devrimi'nin bir sonucu olarak ortaya çıkmış olup, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki ulaşım ve ticaret reformlarının modernleşme çabalarının önemli bir parçası olarak görülmektedir.

1800’lü yılların sonundan itibaren, Osmanlı Devleti’nde modernleşme çabaları giderek kendini göstermeye başlamıştır. Özellikle XIX. yüzyılın ortalarına doğru İstanbul ile Boğaziçi arasındaki ulaşım alanında talep oldukça artmıştır. 

Osmanlı tarihinde önemli bir dönüm noktası, Şirket-i Hayriyye'nin 17 Ocak 1851'de Takvim-i Vakayi'de ilan edilmesi ve Boğaz hattında vapur seferlerinin başlamasıyla yaşandı. 

Şirket-i Hayriyye'nin kuruluş serüveni, dönemin önde gelen ve güvenilir şahsiyetleri olan Keçizade Fuad Paşa ve Ahmed Cevdet Paşa'nın teklifiyle başladı. Bu teklifte, Boğaziçi nüfusunun ulaşımının düzenli olarak yapılması için bir vapur işletmesinin kurulması isteğini içeren layiha (Rapor) hazırlanmıştır. Önerinin Sultan Abdülmecid tarafından onaylanmasıyla birlikte çıkartılan fermanla vapur işletme hakkı ve tekeli Şirket-i Hayriyye’ye verilmiştir. Yüzyılın artan ulaşım gereksinimi, geleneksel ulaşım araçları olan kayıkların rahatlık,  güvenlik ve taşıma kapasitesi açısından yetersiz kalması sonucunda ortaya çıkan kayıklara göre daha rahat, güvenli ve hızlı bir ulaşım alternatifi olan buharlı gemi işletmeciliği bu açığı karşılamıştır. 45.000 lira sermaye ile faaliyete başlayan şirket, daha sonra 200.000 liraya kadar sermayesini artırmıştır. 

Şirket-i Hayriyye’nin ilk vapuru olan Rumeli, Tarabya, Küçüksu, Beylerbeyi, Tophane ve Beşiktaş İngiltere’den sipariş edilmiştir. 1852 yılı başlarında İngiltere'den getirilen dört vapur Boğaz'dan seferlerine başlamıştır. 1866’dan itibaren Hüseyin Haki Efendi’nin yönetimine geçmesiyle en parlak dönemini yaşamıştır. Buharlı gemiler ile başlayan serüven, 1870’te ilk yükü top arabaları olan araba vapuru Sühulet’in hizmete girmesiyle büyük bir dönüşüme uğramıştır. 20. Yüzyıla gelindiğinde uskurlu vapurlar devreye alınmıştır. İlk yıllarında vapur iskelelerinde kapalı yolcu salonları yoktu, sonraki yıllarda bekleme salonları eklenmiştir. Şirket 1881 yılının ortalarından itibaren gişe sistemine geçiş yaptığı görülmektedir. 

Şirket-i Hayriyye, halkın deniz ulaşımına alışmasını sağlamıştır. Seferlerin düzenli hale getirilmesiyle birlikte Boğaziçi ile İstanbul deniz taşımacılığı, yazlık ev muhiti olarak bilinen Boğaziçi’nin sürekli oturma bölgesi olması ve imarın yaygınlaşmasına yol açmıştır. Vapur yolculukları, farklı sosyal sınıfların bir araya geldiği kamusal mekanlara dönüşmüştür. Osmanlı Devleti’nin ulaşım altyapısını geliştirmesinin yanı sıra dinamik yapıların dönüşümüne büyük katkı sağlamıştır. Şirket-i Hayriyye bir noktada Boğaziçi’nin İstanbul ile bütünleşmesi sürecine hız kazandırarak, günümüz İstanbul siluetinin de oluşmasına öncü mimar olmuştur. 

Şirket-i Hayriyye vapurları Osmanlı Devleti tarafından 1887-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda, 1911 Trablusgarp Savaşı ve 1912-1913 Balkan Savaşları sırasında kullanılmıştır. I. Dünya Savaşı’nda İstanbul Hükümeti tarafından şirketin bazı vapurlarını kiralamıştır. İstanbul Hükümeti savaş sırasında batan, hasar gören veya satın alınan vapurların bedelini savaştan sonra şirkete ödemiştir.

Cumhuriyet’in ilanından sonra Ankara’nın başkent haline gelmesi ile memur kesimin çoğunluğunu Ankara’ya gitmesi, tramvay ve otobüs gibi nakil araçlarının gelişmesi, şehrin nüfusunun azalması şirketin gelirlerinin olumsuz yönde etkilenmesine neden olmuştur. Iİkinci Dünya Savaşı’nın piyasalarda ve ülke içerisinde yaratmış olduğu sıkıntıların tüm bu sürece eklenmesi ile şirketin devam etmesi zorlaşmıştır. Şirket yöneticileri, 1943’te şirketin devlet tarafından satın alınması için hükümete başvurmuştur. 20 Ekim 1944 yılında şirketin 2.550.000 lira karşılığında hükümet tarafından satın alınmasına karar verilmiştir.

Doksan beş yıla yaklaşan faaliyet hayatından sonra Şirket-i Hayriyye bütün mal varlığıyla birlikte Devlet Denizyolları ve Limanları Umum Müdürlüğü’ne devredilmiştir. Günümüzde ise şirket karşımıza “Türkiye Denizcilik İşletmeleri” olarak çıkmaktadır.

Şirket-i Hayriyye’nin tarihi günümüzde hala ayaktadır ve İstanbul’un Karaköy semtinde bulunmaktadır. Ulaşımı toplu taşıma ile oldukça kolay olan bina Tarih ve Sanat Merkezi Müzesi olarak kullanılmakta ve denizcilik tarihine ilgi duyanlar için sergiler yer almaktadır.