Silvan, Diyarbakır'ın güneydoğusunda yer alan ve tarihi binlerce yıl öncesine dayanan bir yerleşim yeridir. İlçe, stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca birçok medeniyetin ilgisini çekmiş ve önemli bir kültür, ticaret ve askeri merkez olmuştur. Silvan'ın antik dönemdeki adı Meyyâfârikîn veya Martyropolis olarak bilinmektedir. Bu isimler, şehrin farklı dönemlerdeki siyasi ve dini önemini yansıtmaktadır. Silvan, tarih boyunca Mezopotamya ile Anadolu arasında bir köprü vazifesi gören stratejik bir konuma sahip olmuştur. Bu nedenle tarih boyunca çeşitli medeniyetlerin egemenliği altında kalmış, önemli siyasi, askeri ve kültürel gelişmelere sahne olmuştur.

Silvan'ın tarihi, Neolitik döneme kadar uzanmaktadır. Bölgedeki arkeolojik kazılar, MÖ 7000'li yıllara tarihlenen yerleşim izlerini ortaya koymuştur. Bu dönemde, yerleşik hayata geçişin ilk adımları atılmış ve tarım ile hayvancılık faaliyetleri başlamıştır. Bölge, Hurriler, Mitanniler ve Asurlular gibi antik medeniyetlerin hâkimiyeti altında kalmıştır. Asur İmparatorluğu döneminde, Silvan önemli bir askeri üs olarak kullanılmıştır. Daha sonra Urartu Krallığı'nın egemenliğine giren bölge, bu dönemde tarım ve ticaret açısından gelişmiştir. MÖ VI. yüzyılda Pers İmparatorluğu'nun hâkimiyetine giren Silvan, Büyük İskender'in fetihleriyle Makedon egemenliğine geçmiştir. Helenistik dönemde bölge, kültürel ve ticari açıdan önemini korumuştur. Roma İmparatorluğu'nun bölgeyi ele geçirmesiyle birlikte Silvan, Roma'nın doğu sınırlarında önemli bir kale şehri haline gelmiştir.

Silvan'ın Antik Çağ ve Orta Çağ tarihi Asurlular dönemine kadar gitmektedir. Antik çağda Tigranakert adıyla bilinen kent, MÖ I. yüzyılda Ermeni Kral II. Tigran tarafından büyük bir merkez haline getirilmiştir. Roma ve Bizans dönemlerinde de Silvan önemini korumuş, Sasani ve Arap akınlarına maruz kalmıştır. Silvan, MS VII. yüzyılda İslam ordularının bölgeyi fethetmesiyle yeni bir döneme girmiştir. VII. yüzyılda ikinici halife Ömer döneminde alınan şehir, sonradan Emeviler’in eline geçmiş, Abbasiler döneminde ise bölgeye yoğun bir İslamî kimlik kazandırılmıştır. Emeviler ve Abbasiler döneminde bölge, İslam medeniyetinin önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir. Silvan, bu dönemde Meyyâfârikîn adıyla anılmış ve özellikle tıp, astronomi ve felsefe alanlarında öne çıkan bilim insanları yetiştirmiştir. Daha sonra X. asırda Hamdanîler'in hâkimiyetine giren Silvan, Bizans-Sasani mücadelesinde savaş sahasına dönüşmüştür..  Buna rağmen Hamdânîler döneminde ikinci başkent hüvviyetini alan şehir büyük bir gelişme göstermiştir.

Silvan, Mervânî Devleti’nin başkenti olunca şehrin çehresi değişmiştir. Çift surlu, 42 burçlu kalesi, altın yaldızlı hükümdar sarayı, su şebekeleri, hamamlar, mabetler, hastaneler ve nice mimari eserleri kazanıp ticari açıdan büyük bir ilerleme kat etmiş ve dönemin en önemli ilim adamlarını barındıran ve eğiten bir ilim yuvasına dönüşmüştür.

Mervaniler sonrasında  imtiyazlı Büyük Selçuklu valilerince yönetilen şehir; Suriye Selçukluları ve Anadolu Selçuklularının ardından, Artukluların eline geçmiştir. Bu dönemde de tıpkı Mervânîler döneminde olduğu gibi Silvan büyük bir imar faaliyetinden geçmiştir. Artuklular zamanında bölgenin en önemli bilim ve sanat merkezlerinden biri olan şehir, XVI. yüzyıldaki Osmanlı hakimiyetine kadar farklı devletlerin kontrolünde kalmıştır. Silvan, Osmanlılar zamanında idari bir merkez olarak kullanılmış, önemli bir tarım ve ticari faaliyet alanı haline gelmiş, şehirde medreseler ve camiler inşa edilmiştir. XIX. yüzyılda Osmanlı merkezi otoritesinin zayıflamasıyla birlikte bölgede yerel ağa ve beylerin etkisi artmıştır. Cumhuriyet döneminde Silvan, Diyarbakır iline bağlı bir ilçe olarak konumunu sürdürmektedir. Günümüzde tarım ve hayvancılık faaliyetleri devam etmekte olup, tarihi mirasıyla önemli bir turizm potansiyeline sahiptir.

Silvan'da önemli bir turizm potansiyeli bulunmakla birlikte, turizm için yeterli miktarda ve nitelikte alt ve üst yapının bulunduğu söylenemez. Silvan'daki tarihi eserleri görmek isteyen ziyaretçilerin tamamına yakını konaklama için Diyarbakır şehir merkezini tercih etmektedir. Silvan, yeme içme olanakları bakımından ziyaretçilere sınırlı seçeneklerin sunulabildiği bir yerdir. Dolayısıyla ülkemizin en önemli ve lezzetli mutfaklarından birine sahip olan Diyarbakır daha çok tercih edilmektedir. İlçeye gelen ziyaretçilere nitelikli konaklama ile yeme içme imkanı sunulması halinde Silvan, günübirlik bir güzergah olmaktan çıkıp birkaç gün gezilebilen bir yer haline gelebilecektir. Silvan'a üç yönden ulaşmak mümkündür. Batıdan Diyarbakır üzerinden, güneyden Batman üzerinden ve doğudan Bitlis-Siirt güzergahı vasıtasıyla Silvan'a karayolu ile ulaşılabilir. En yakın havaalanı Batman Havaalanı olup Silvan'dan yaklaşık yarım saat mesafededir. Silvan'da dermiyorlu bulunmamaktadır.

Silvan’daki bazı önemli tarihi eserler şunlardır:

Silvan Kalesi: İlçenin en önemli tarihi yapılarından biridir. Farklı dönemlerde inşa edilen kale, Bizans ve İslam dönemlerinde önemli bir savunma merkezi olmuştur.

Malabadi Köprüsü: Artuklu dönemine ait olan bu köprü, mühendislik harikası olarak kabul edilmektedir.

Hasuni Mağaraları: Tarih öncesi döneme ait olan bu mağaralar, yerleşim yeri olarak kullanılmıştır.

Selahaddin-i Eyyubi Camii: Eyyubi dönemine ait olan bu camii, ilçenin önemli dini yapılarından biridir.

Sonuç olarak Silvan, tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış, siyasi ve kültürel olarak çeşitli dönüşümler geçirmiş bir yerleşim merkezidir. Silvan, tarihi boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olması nedeniyle zengin bir kültürel mirasa sahiptir. Silvan Kalesi, Ulu Cami ve tarihi köprüler, bölgenin önemli tarihi yapıları arasındadır. Ayrıca bölgede yapılan arkeolojik kazılar, Silvan'ın antik dönemdeki önemini ortaya koymaktadır. Gerek antik çağda Tigranakert olarak bilinmesi, gerekse Selçuklu ve Osmanlı dönemlerindeki stratejik önemi, şehrin tarih boyunca sürekli olarak merkezde kalmasına neden olmuştur. Silvan, bugün de sahip olduğu tarihsel miras ile akademik araştırmalara konu olmaya devam etmektedir.