Sarayın Terzisi: Bir Levanten Ailesinin Osmanlı Sarayına Yaptığı İşler Sergisi

Etkinlik Sergi

(İstanbul, 27 Kasım 2008 – 11 Ocak 2009)

27. 11. 2008 – 11. 01. 2009 tarihleri arasında, İstanbul’daki Sadberk Hanım Müzesi’nde gerçekleştirildi. Sergide, kuruluşuyla ilgili ilk bilgiye 1868 yılı Osmanlı Ticaret Yıllığı'nın kayıtlarında ulaşılan ve Pera’da saray terzisi olarak faaliyet gösteren M. Palma-D. Lena-P. Parma terzi atölyesine ait iki terzi defteri ile birlikte firmanın saray için diktiği giysiler, atölye malzemeleri, faturalar, fotoğraflar ve ilânlar yer aldı.

M. Palma-D. Lena-P. Parma ve sonradan Parma Terzihanesi, atölyenin diktiği kıyafetlerde yer alan etiketlerden anlaşılacağı üzere, Sultan II. Abdülhamid Han (1876-1909) ve Yıldız Sarayı için çalışmıştı. Eldeki kayıt defterlerindeki siparişlerden atölyenin sadece giysi değil, aynı zamanda Osmanlı sarayının tedarikçisi olduğu ve saray mensuplarına Avrupa’dan çeşitli mallar getirdiği anlaşılmaktadır.

Sergide yer alan terzihaneye ait defterler atölyenin 26 yıllık dönemini içinde barındırır. Defterlerden birincisi, atölyenin kurucusu M. Palma ve çocuklarına ait olup 1897 – 1902 tarihlerini kapsamaktadır. Diğer defter ise atölyeye müdür olarak giren Paolo Parma’nın, firmaya sahip olduktan sonra başladığı ve faaliyetinin son bulduğu 1902 – 1923 tarihleri arasını kapsıyor.

Parma Ailesi’nin Cenova’dan Dersaadet’e uzanan hikâyesi 1700’lü yıllarda başladı. Gıda ticareti sürdüren aile 1820’de Bomonti’de tereyağı ve peynir satılan bir dükkânı hizmete açtı. Paolo Parma ise Beyoğlu’ndaki (Cadde-i Kebir-Grand Rue de Pera, 452) bugün hala ayakta olan Parma Hanı’ndaki terzi atölyesinin sahibi oldu. Atölye 1890 yılında Padişah İftihar Madalyası kazandı; 1902 yılında ise Parma adını aldı. Kıyafetlerdeki etiketlerde “P.PARMA-1er Tailleur de S. M. I. Le Sultan-CONSTANTINOPLE” ibaresinin geçtiği görülüyor ve Paolo Parma “Zât-ı Hazreti Pâdişâhînin Terzibaşısı” (1er Tailleur Civil et Militaire de S. M. I. Le Sultan=Majesteleri Sultan’ın Sivil ve Askerî 1. Terzisi) unvanını kullanmıştır. Parma atölyesinin saray ve zengin müşterileri için diktiği pantolon, ceket, yelek, pardösü gibi sivil giysiler XIX. yüzyıl Avrupası’nın erkek modasını yansıtır. Sergide yer almış olan Sultan II. Abdülhamid ile çocukları şehzade Mehmed Abid Efendi ve şehzade Ahmed Nurettin Efendi’ye ait elbiseler bunlara örnektir. Parma atölyesinin diktiği, son sadrazam Tevfik Paşa’ya ait üniformalar, padişahların geleneksel olarak göreve atama sırasında yüksek devlet memurlarına vermeleri adet olan hil’atın yerini üniformanın aldığını göstermektedir. Sergide yer almış olan ve biri Mahmud Muhtar Paşa’ya ait askeri kıyafetler ise koyu lacivert renkte, yanları geniş kırmızı zeminli ceketleriyle tamamen XIX. yüzyıl Batı üniformalarının benzeridir. Bu sergi ile tanıtılan 1876’dan 1902’ye kadar M. Palma-D. Lena ve 1902’den sonraki Parma Atölyesi’ne ait terzi defterleri ve eserler, Osmanlı Devleti’nin son yıllarındaki sosyal yaşama ışık tutması, XIX. yüzyıl sonu- XX. yüzyıl başlarının modasını ve İstanbullu beyefendilerin giyim zevkini yansıtması açısından son derece önemlidir.

Yararlanılan Kaynaklar

Ekinci, E. B. (2017). Sultan Abdülhamit’in Son Zevcesi Behice Sultan’la Altı Ay. İstanbul: Timaş Yayınları; Tezcan, H. (2008). Sarayın Terzisi: M. Palma-D. Lena-P. Parma. İstanbul: Sadberk Hanım Müzesi Yayınları.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Tezcan, H. (2008). Sarayın Terzisi: M. Palma-D. Lena-P. Parma. İstanbul: Sadberk Hanım Müzesi Yayınları.