Sabiha Tansuğ Etnografya Müzesi, 23 Nisan 2024 tarihinde, İzmir’in Urla ilçesinde Bademler Sanat Köyü’nde ziyarete açılmış olan bir müzedir. İçerisinde, Türk kültürü araştırmacısı, yazar ve koleksiyoner Sabiha Tansuğ’un 1751 parçadan oluşan ‘Anadolu Kadın Kıyafet ve Başlıkları’ koleksiyonu sergilenmektedir.

1 Ocak 1933 doğumlu, hayatını yöresel kıyafetleri araştırmaya adamış olan Sabiha Tansuğ’un yöresel kıyafetlerle tanışması yedi yaşındayken 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı etkinliklerinde giydiği ‘eğribaş’ gelin başlığı ile olmuş ve bu ilgisi dolayısıyla yaklaşık 40 yıl boyunca Anadolu’nun değişik yörelerine ait bir geleneksel kadın giyimleri koleksiyonu oluşturmuştur. 1963 yılında Viyana ve Paris’e yaptığı seyahatlerinde gördüğü giysi müzelerinden etkilenmesi, Türk yöresel giyim kültürünü sanatsal bir bakış açısı ile sunma arzusunu ortaya çıkarmıştır. 1964’te Haliç’e nazır Pierre Loti Tepesi’ndeki kahvehaneyi Türk kahve kültürüne uygun bir şekilde restore ederek Türkiye’de bir kahvehaneye ilk kez bir turizm belgesi verilmesini sağlaması sayesinde etnolog unvanını almıştır.

İlk sergisini 1967’de Avusturya’nın Viyana şehrinde açmıştır. 1969’da ise İstanbul Beyoğlu’nda Yapı ve Kredi Sanat Merkezi’nde ‘Anadolu Kadın Başlıkları Sergisi’ düzenlenmiştir. Sergi, önce Japonya’da sonra Fransa’da da büyük ilgi görmüştür. Japonya’da gazeteci eşi Haluk Tansuğ ile birlikte imparator nezdinde ağırlanmıştır. Sergiden etkilenen Darphane Müdürü Sait Tanaçan, Tansuğ’un ‘Ankara Gelin Başlıklı’ bir fotoğrafını çektirterek 1971 yılında 50 kuruşun tura yüzü üzerine kabartma olarak basımını sağlamıştır. Bu para 1989’da tedavülden kaldırılmış olsa da Tansuğ, dünyada madeni paraya profili basılmış halktan biri olan ilk ve tek kadın olarak tarihe geçmiştir. 

1974’te o zamana kadar oluşturduğu bir müze projesini hazırlayarak Kültür Bakanlığı’na sunmuş ancak talebi reddedilmiştir. Birçok yurtiçi ve yurtdışı sergileri (Belçika, Hollanda, Makedonya, Macaristan, Fransa, İtalya ve Almanya’da) açmıştır.

Haziran 2007’de, kendisinin İzmir’de olduğu bir zamanda İstanbul Mecidiyeköy’deki evinden koleksiyonun en değerli 430 parçası çalınmıştır. Üç yıl sonra ise evini boşaltarak “Sabiha Tansuğ Kültür ve Sanat Evi” adlı bir butik müzeye dönüştürmüştür. Ancak 2019 yılında Bademler Kültür Sanat ve Eğitim Vakfı’nın kurucu üyeliğini yaparak koleksiyonunu bu vakfa bağışlamıştır. Müzenin inşası için tasarlanan dört farklı mimari projeden at nalı şeklinde olanı şans getirmesi ümidiyle seçmiş, inşanın tamamlanması ise 2019 yılından 2024’e kadar sürmüştür.

Tansuğ, koleksiyonlarının dışında, 200’den fazla makale ve üç kitap (Türkmen Giyimi, 1985; Türklerde Çiçek Sevgisi ve Sümbülname, 1988; Anadolu Giyim Kültürü, 2006) yayımlamıştır. Ayrıca, 1991 yılında Halkoyunları Araştırma Sergileme Anadolu Derneği (HASAD) tarafından Türk Halkbilimi Araştırma Ödülü’ne, 2007’de ise Truva Folklor Araştırmaları Derneği Pertev Naili Boratav Halk Bilimleri Ödülüne lâyık görülmüştür. 24 Ocak 2023 tarihinde İzmir’de vefat etmiştir.

Bademler Kültür Sanat ve Eğitim Vakfı’na bağışladığı ve Anadolu’nun her bölgesinden toplanan 1751 parçalık koleksiyonu, 125 metrekarelik kapalı bir alanda, tek bir odada sergilenmektedir. Koleksiyonda, genellikle Marmara ve Ege bölgelerine ait olan çocuk, kadın ve erkek Türk yöresel halk giysileri (günlük iç-dış giyim), takılar (tomaka, küpe, yüzük, kolye, hamaylı vb.), başlıklar, kahve kültürüne ait objeler (kahve fincan ve zarfları), hamam kültürüne ait kıyafet ve nesneler (hamam tasları, tarak, sabun, peşkir, havlu, nalın, kildan) görülmektedir. Günlük giyimin yanı sıra özel törenlerde (nişan, düğün, vb.) ve milli bayramlarda giyilen giysiler de koleksiyonda bulunmaktadır. Ayrıca, XVIII.-XIX. yüzyıla ait Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine özgü kadın başlıkları da koleksiyonda önemli bir yere sahiptir. Koleksiyonun bütün parçaları, farklı kategorilere ayrılmış olarak vitrinlerde yer almaktadır. 

Müze, Türk halk kültürünün korunmasına ve tanıtılmasına katkı sağlayarak kültürel mirasın gelecek nesillere aktarımında önemli bir rol oynamaktadır. Geçmişten günümüze zengin bir kültürel mirasın devamlılığını sağlamak amacıyla Anadolu insanının hayata dair somut değerlerini gözler önüne sermektedir.