Rekreasyonel Fırsat Dağılımı

Kavram Yönetim ve Organizasyon Rekreasyon

Rekreasyonel fırsat dağılımı bir bölgeye değer katan fiziksel, biyolojik, sosyal ve yönetimsel koşulların birleşimi olarak tanımlanmaktadır. Bahsedilen bu koşullar bitki örtüsü, bölgenin topografisi, manzarası gibi doğal bileşenlerden oluşabileceği gibi yönetim tarafından sağlanan gelişmeler, yollar, düzenlemeler vb. bileşenlerden de oluşabilmektedir. Bütün bu niteliklerin ve koşulların dikkate alınması ile yönetimler çeşitli rekreatif fırsatların oluşmasını sağlayabilmektedir.

Rekreasyonel fırsat dağılımı; yöneticileri ve yetkilileri belirli bir envanter oluşturmaya, hedef yönetim standartları ortaya koymaya, alternatif yönetim standartları arasında seçim yapmaya, çoklu kullanım amacıyla rekreasyon kaynaklarının planlanmasında daha kapsamlı bir içerik sağlamaya teşvik etmek için tüketici ve katılımcıların da düşüncelerine önem veren bir rekreasyonel planlama aracı olarak kullanılmaktadır. Rekreasyonel fırsat dağılımı altı basamaklı olarak planlanmaktadır. Bunlar:

İlkel insanlar: Yönetimin temel amacının doğallığın korunması olduğu bu alanlarda ilkel olarak ifade edilen insan grubunun en az olması beklenmektedir. Bu alanların doğal yapısı gereği buralarda motorlu araçlara izin verilmemekte olup günde bir ila altı ziyaretçi kabul edilmektedir.

Yarı ilkel motorize olmayan insanlar: Bu alanlarda insan etkisi ve motorlu araç etkisinin en az düzeyde olması amaçlanmaktadır. Buralarda yönetimce izin verilen kısıtlı resmi araçların kullanımına izin verilmektedir. Bu alanlardaki yapılaşma ise kısıtlı ve ihtiyaçlara yönelik olarak gelişmektedir. Bu alanlar doğal alanlar olduğundan ziyaretçilerin alanın doğallığından kaynaklı riskler konusunda korunması önemli olmakta olup ziyaretçilerin doğal alan deneyimleri koruma altındadır.

Yarı ilkel motorize alanlar: Bu alanlarda yöneticilerin etkisi olmakta olup minimum düzeyde tutulmakta ve bu etkiler mümkün olduğunca belli edilmemeye çalışılmaktadır. Bu alanlarda motorlu araç geçişi serbest olmakla beraber yönetim, araçların kurallara uyup uymadığı noktasında denetimlerini sürdürmektedir. Alanlardaki altyapı çalışmaları doğal çevreye zara vermeyecek ölçüde olup minimum düzeyde tutulmalıdır. Bu alanlarda amaca uygun olması koşuluyla doğal kaynakların kullanımına izin verilmektedir.

Yolu olan doğal alanlar: Motorlu araç kullanımına izin verilen bu alanlarda yapılacak olan altyapı çalışmalarının doğayla uyum içerisinde sürdürülmesine önem verilmektedir. Bu alanlardaki doğal kaynaklar ziyaretçilerin doğal ihtiyaçlarını karşılayacak bir biçime dönüştürülebilmektedir. Ziyaretçilerin bu alandan beklentileri doğala yakın alanlar olmasıdır.

Kırsal alanlar: Bu alanlarda yapılacak çalışmalar doğala yakın olmalıdır. Alanlardaki doğal kaynaklar yönetim amaçlarına uygun bir biçimde kullanılmalıdır. Bu alanlarda yer alan yolların standartları yüksek ve kullanışlı olmalıdır. Bu alanlarda motorlu motorsuz araç kullanımına izin verilmekte olup bisiklet sürme, at biniciliği, golf, yüzme, piktik vb. çeşitli açık alan rekreasyon olanaklarına izin verilebilmektedir.

Kentsel alanlar: Bu alanlardaki yollar gelişmiş standartlarda olup insanın etkilerinin en yüksek düzeyde olduğu yerlerdir. Bu alanlar yoğun ziyaretçi almakta olup yönetimsel aktivitelerin yoğun olduğu yerlerdir. Bu alanlarda çeşitli açık ve kapalı rekreasyon alanları bulunmaktadır. Kentsel alanlar, ziyaretçiler için güvenli ve konforlu alanlardır. Bu alanları ziyaret eden bireylerde kırsal alan deneyim beklentisi bulunmamaktadır.

Rekreasyonel fırsat dağılımının üç temel bileşeni vardır. Öncelikli olarak farklı rekreasyonel fırsatların neler olabileceği tanımlanmalıdır. Bu tanımlar aktiviteleri, kuralları ve olası deyimleri de içermelidir. İkinci aşamada bu rekreasyonel fırsatların nerelerde oluşacağını gösteren göstergeler tanımlanmalıdır. Son olarak da her bir rekreasyonel fırsat için göstergeler ayarlanmalıdır.

Rekreasyonel fırsat dağılımı yöntemi farklı insan gruplarına kapsamlı ve farklı türlerde rekreasyon aktivitesi sağlamak ve tanımlamak için yöneticilere fırsatlar sunan bir planlama aracıdır. Burada planlamalar yapılırken tüketicilerin beklentileri ön planda tutulmaktadır. Rekreasyonel Fırsat Dağılımı’nın (RFS) temel amaçlarından biri de doğal alanların sahip oldukları niteliklere göre oluşan rekreasyonel talebi karşılamak ve alanda çekicilikler oluşturmak için davranışsal bir temel oluşturmaktır.

Referanslar

Akoğlan Kozak, M. (2014). Turistik Rekreasyon Planlamasında Rekreasyonel Fırsat Dağılımı Yönteminin Kullanımı, International Journal of Human Sciences, 11 (1): 1114-1125; Akten, S. (2009). Korunan Doğal Alanlarda Ziyaretçi Etki Yönetim Yaklaşımı (Gölcük Tabiat Parkı Örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü; Brown, P. J., Driver, B. L. ve McConnell, C. (1978). The Opportunity Spectrum - Concept and Behavioral Information in Outdoor Recreation Resource Supply Inventories: Background and Application. İçinde; Integrated Inventories of Renewable Natural Resources: Proceedings of a Workshop (ss. 73-84. ss.); Jenkins, J.M. ve Pigram, J. J. (2005). Encyclopedia of Leisure and Outdoor Recreation (İkinci baskı). Londra: Routledge.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Clark, R. N. ve Stankey, G.H. (1979). The Recreation Opportunity Spectrum: A Farmework for Planning, Management and Research. USDA Forest Service, Pasific Northwest Forest and Range Experiment Station.