Çalışmaları ile Türkiye Arkeolojisine yön veren, özellikle Protohistoriya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalında gerçekleştirmiş olduğu çalışmaları ile birçok bilim insanın yetişmesini sağlayan değerli bir bilim insanıdır. Tahsin Özgüç, Bulgaristan’ın Kırcaali şehrinde dünyaya geldi (1916). İlkokulu Kırcaali’de bitiren Özgüç, Ortaokulu ve Liseyi, Edirne Erkek Öğretmen Lisesi'nde tamamladı. (1935) 1935 yılında kurulan, 1936 yılında Ankara Üniversitesi'ne bağlanan, Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi’ne kayıt yaptıran ilk öğrenciler arasında yer aldı. 1936-1940 yılları arasında öğrenim gördüğü Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi’nde, döneminin ünlü bilim insanları Şevket Aziz Kansu, Şemsettin Günaltay, Hans Henning von der Osten, Hans Güstav Güterbock, Benno Landsberger ve Georg Rohde’den aldığı derslerle arkeoloji öğrenimini tamamladı. Aynı yıl bu kurumda, Arkeoloji Bölümüne Nimet Özgüç ile birlikte, ilmi yardımcı/asistan olarak atandı. Doktora çalışmalarına hemen başlayan Tahsin Özgüç, Samsun’da, Nimet Özgüç ve İsmail Kılıç Kökten ile birlikte Dündartepe, Tekeköy ve Kaledoğru kazılarına katıldı (1941). Ön Tarihte Anadolu İdolleri isimli doktora tezini 1942 yılında tamamladı. Doktora çalışmasını bitmesi ile askere alındı (1942-1945). Askerlik görevini tamamlamasının ardından, fakülteden arkadaşı ve 1941 yılında nişanladığı Nimet (Dinçer) Özgüç ile evlendi (1945). Aynı zamanda doktorayı tamamlaması ile birlikte fakültede Dr. Asistan olarak çalışmaya başladı (1944-1946). Ön Tarihte Ölü Gömme Adetleri konulu tezi ile doçent oldu (1946). Doçentlik yaşamı boyunca Ankara-Anıtkabir Tümülüsleri ve Elbistan Karahöyük kazılarını yürüttü (1946-1954). 1954 yılında Profesör oldu. 1948 yılında, 57 yıl boyunca kesintisiz olarak sürecek ve bir arkeoloji okulu haline gelecek olan olan Kültepe kazılarını başlattı (1948-2005). Kültepe kazılarının yanı sıra Tokat Erbaa Horoztepe, Tokat Zile Maşat Höyük, Amasya Kazankaya ve Kayseri Develi Fraktin kazılarını gerçekleştirdi. Tüm bu kazı çalışmaları ve akabinde ortaya koyduğu bilimsel yayınlar ile Anadolu uygarlıklarının yanı sıra Yakındoğu uygarlıklarının tanınmasını sağladı. Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal ile birlikte yapmış oldukları müracaat sonucunda, Ankara Üniversitesi’nde Protohistorya ve Önasya Medeniyetleri kürsüsünün kurulumunu gerçekleştirdi (1959-1960). 1962-63 yıllarında The Institute for Advance Study Princeton’da, 1964’de Universität des Saarlandes’ de, 1975-76, 1978-79 Universität München’de ve 1980-81’de The Metropolitan Museum of Art New York’ta misafir ve araştırmacı profesör olarak bulundu ve dersler verdi. Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki üniversitelerde, Tokyo Ortadoğu Kültür Merkezinde konferans ve seminerlere davetli konuşmacı olarak katıldı. Bilimsel çalışmalarının yanında Ankara Üniversitesi’nde idari görevlerini de sürdüren Özgüç, 1968-1969’da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi dekanı, 1969-1980 yılları arasında üst üste 11 yıl boyunca Ankara Üniversitesi Rektörü seçildi. Çukurova, Dicle, Fırat, Selçuk, İnönü, Akdeniz üniversitelerinin kurulmasına önderlik ederek, onlara kurucu rektörlük yaptı. Ayrıca Yükseköğretim Kurulu Başkan Yardımcılığı görevini de üstlendi (1981-1988). Prof. Dr. Tahsin Özgüç, Alman Arkeoloji Enstitüsü (Berlin) üyesi; British Academy ve Die Bayerische Akademie der Wissenschaften’in (Münih) muhabir üyesi; Amerikan Arkeoloji Enstitüsü, The Society of Antiquaries of Londra, Türk Tarih Kurumu ve Türkiye Bilimler Akademisi şeref üyesi; Ludwig- Maxmilians-Universität München, Rijiksuniversiteit-Gent, Freie Universität Berlin şeref doktoru olarak seçildi. Ayrıca Federal Alman Cumhuriyeti Büyük Liyakat Haç Nişanı, Japon Doğan Güneş Altın-Gümüş Yıldız Nişanı, Belçika Tacı Ulusal Nişanı, College de France Madalyası layık görüldü. Prof. Dr. Tahsin Özgüç kurucusu olduğu, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İbn-i Sina Hastanesi’nde vefat etti (2005).

Başlıca eserleri: Özgüç, T. (1950). Kültepe Kazısı 1948-Ausgrabungen in Kültepe 1948. Ankara: TTK Yayınları V. Dizi No. 10; Özgüç, T. (1959). Kültepe Kaniş I, Assur Ticaret Kolonilerinin Merkezinde Yapılan Yeni Keşifler. Ankara: TTK Yayınları V. Dizi No. 19; ; Özgüç, T. (1966). Altıntepe I, Mimarlık Anıtlar ve Duvar Resimleri-Architectural Monuments and Wall Paintings. Ankara: TTK Yayınları V. Dizi No. 24; Özgüç, T. (1969). Altıntepe II, Mezarlar, Depo Binası ve Fildişi Eserler-Tombs, Storehouse and Ivories. Ankara: TTK Yayınları V. Dizi No. 27; Özgüç, T. (1978). Maşathöyük Kazıları ve Çevresindeki Araştırmalar-Excavations at the Maşathöyük investigations in its Vicinity. Ankara: TTK Yayınları V. Dizi- S. 38; Özgüç, T. (1982), Maşathöyük II, Boğazköy’ün Kuzeydoğusunda Bir Hitit Merkezi-A Hittite Center Northeast of Boğazköy. Ankara: TTK Yayınları V. Dizi- S. 38a; Özgüç, T. (1986). Kültepe Kaniş II, Eski Yakındoğu’nun Ticaret Merkezinde Yeni Araştırmalar-New Reserarches at the Trading Center of Ancient Near East. Ankara: TTK Yayınları V. Dizi- S. 41; Özgüç, T. (1988). İnandıktepe, Eski Hitit Çağında Önemli Bir Kült Merkezi-An important Cult Center in the Old Hitite Period. Ankara: TTK Yayınları V. Dizi- S. 43; Özgüç, T. (2005), Kültepe, Kanis/Nesa, The Eerlielst International Trade Center of the Ancient World and the oldest Capital Town. İstanbul: YKY Yayınları.