"Osmanlı Kahvehaneleri-Mekân, Sosyalleşme, İktidar" Başlıklı Kitap
Yayınlar Kitap
-
2020
Ahmet Yaşar’ın editörlüğünde hazırlanan, altı bölümden oluşan bir kitaptır. İlk baskısı Ekim 2009’da, ikinci baskısı Ekim 2010’da, üçüncü baskısı ise Ocak 2018’de Kitap Yayınevi’nin İnsan ve Toplum dizisinde yayımlanmıştır. Yayınevinin diğer kitapları gibi 16.5x21 santimetre boyutlarında, siyah beyaz resimli olarak yayımlanan kitabın ilk baskısı 138 sayfa, ikinci baskısı 142 sayfa, üçüncü baskısı ise 135 sayfadır. Ahmet Yaşar’ın ismi birinci ve üçüncü baskıların kapağında “Hazırlayan”, ikinci baskının kapağında ise Editör olarak verilmiştir. Kitabı oluşturan altı bölümden ikisi Ahmet Yaşar, diğer bölümler ise Selma Akyazıcı Özkoçak, Uğur Kömeçoğlu, Ali Çaksu ve Cengiz Kırlı tarafından yazıldı.
Osmanlı kahvehanelerini sosyalleşme ve muhalefetin örgütlenme mekânı temelinde ele alan bölümlerden ilki, Giriş: Geçmişini Arayan Osmanlı Kahvehanesi başlığını taşımaktadır. Ahmet Yaşar tarafından yazılan bu bölümde, kahvehane araştırmalarının kazandığı önem ve Osmanlı kahvehaneleri ile ilgili temel kaynaklar ele alınmaktadır. Selma Akyazıcı Özkoçak’ın kaleme aldığı Kamusal Alanın Üretim Sürecinde Erken Modern Osmanlı Kahvehaneleri başlıklı ikinci bölümde, İstanbul’da kahvehanenin gelişimi, erken Modern Osmanlı toplumunda kamusal alan olarak anlamı ve iktidar odaklarının kahvehaneye karşı takındıkları tavır irdelenmektedir. Ahmet Yaşar imzalı Külliyen Ref'ten “İbreten li’l-Ğayr”e: Erken Modern Osmanlı’da Kahvehane Yasaklamaları başlıklı üçüncü bölümde, kahve ve kahvehanelerle ilgili fetvalar ve yaklaşımlar değerlendirilmekte, dini ve siyasi iradede kahveden çok kahvehane karşıtlığının görüldüğü vurgulanmaktadır. Uğur Kömeçoğlu tarafından yazılan, Homo ludens ve Homo sapiens Arasında Kamusallık ve Toplumsallık başlıklı dördüncü bölümde, Osmanlı kahvehanelerinin sosyo-kültürel alanla siyasal alan arasındaki geçişi ele alınırken gösteri sanatlarındaki yeri de vurgulanmaktadır. Ali Çaksu’nun yazdığı, XVIII. Yüzyıl Sonu İstanbul Yeniçeri Kahvehaneleri başlığını taşıyan beşinci bölüm, yeniçerilere özgü kahvehane yapılanmaları ve kahvehanelerin yeniçeriler arasında oynadığı roller üzerinde durmaktadır. Cengiz Kırlı’nın kaleme aldığı, Kahvehaneler: XIX. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nda Kamuoyu başlıklı altıncı ve son bölüm, 1840-1845 döneminde kahvehanelerde kamuoyunun eğilimlerini öğrenmeye çalışan hafiyeleri ve saraya verdikleri raporları konu almaktadır.
Kitaptaki her bölümün kaynakçası bölüm sonunda, metin içlerindeki kaynak gösterimi ve tüm açıklamalar kitabın en sonuna eklenen Notlar bölümünde ard arda verilmiştir. Osmanlı toplumunda XVI. yüzyıl ortalarından itibaren önem kazanan kahvehaneleri bir sosyalleşme ve siyasal örgütlenme alanı olarak ele alan kitap, tarihsel sosyolojik önemini günümüze kadar sürdüren bu gastronomi mekânını sosyo-politik yönüyle değerlendirmesiyle önemlidir.
Referanslar
Yaşar, A. (Haz.) (2018). Osmanlı Kahvehaneleri-Mekân, Sosyalleşme, İktidar (Üçüncü baskı). İstanbul: Kitap Yayınevi.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Yaşar, A. (Haz.) (2018). Osmanlı Kahvehaneleri-Mekân, Sosyalleşme, İktidar (Üçüncü baskı). İstanbul: Kitap Yayınevi.