Müze Gazhane
Doğal ve Kültürel Miras Müze Sanayi Müzesi
(İstanbul, 2021 - )
-
2024
Hasanpaşa Gazhanesi, İstanbul'un Anadolu Yakası'nda 1892 yılında hizmete giren ve 101 yıl boyunca şehrin aydınlatma ve yakıt ihtiyacını karşılayan önemli bir endüstriyel mirastır. Ancak zamanla teknolojisi eskidiği ve çevre ile insan sağlığı açısından sakıncalı hale geldiği düşünülerek 1993 yılında faaliyetine son verilmiştir. 130 yıllık tarihiyle Türkiye'nin önemli endüstriyel yapılarından biri olan Hasanpaşa Gazhanesi, uzun bir süre İETT garajı olarak kullanılmış ve daha sonra terk edilmiştir. Ancak, kamusal bir mücadelenin ardından yapı kapsamlı bir restorasyon sürecine alınarak, yeni bir dönemde kültür-sanat odaklı bir yaşam alanı olarak İstanbul'a kazandırılmıştır. İBB tarafından 2021 yılında dönüştürülerek hayata kazandırılan yapı içinde, iklim müzesi, karikatür müzesi, bilim merkezi, sergi alanları, tiyatro salonları, kitapçı ve sosyal alanlar gibi birçok yeni işlev kazanmıştır. Müze Gazhane adını alan yapı 9 Temmuz 2021'de İstanbullulara kapılarını açmıştır.
Müze Gazhane, yerel mirasından ve kamusal yapısından güç alarak, evrensel bir vizyonla birleşerek İstanbul için ilham verici bir yaşam durağı haline gelmeyi amaçlamaktadır. Gazhanenin tarihi XIX. yüzyıl sonlarında İstanbul'un Anadolu Yakası'nın elektrik ihtiyacını karşılamak üzere kurulmasıyla başlar. İstanbul'da bulunan dört gazhaneden biri olan Hasanpaşa Gazhanesi 1892 yılında hizmete girmiştir. Gazhane, Kömür taşımacılığı için dere yoluyla ulaşan kömürün işlenerek havagazına dönüştürüldüğü bir merkez olarak faaliyet göstermiştir. İETT tarafından 1993 yılında gaz talebinin azalması nedeniyle faaliyetine son verilen Gazhane'nin arazisi, çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. Ancak, 1994 yılında yıkım kararı alınmasına rağmen, yapıyı koruma talebiyle başlayan kamusal mücadele sonucunda yıkım önlendi ve yapı sit alanı ilan edildi. Gazhane Çevre Gönüllüleri adlı sivil toplum örgütü, yapıyı kültür merkezi olarak kullanılması için mücadele etmiş ve 1998-2001 yılları arasında İTÜ tarafından hazırlanan restorasyon projesi, 2014 yılında onaylanarak yenileme çalışmaları başlamıştır. 2021 yılında tamamlanan restorasyon çalışmalarının ardından Müze Gazhane, çeşitli etkinliklere ev sahipliği yaparak kentin kültürel ve sanatsal hayatına büyük katkı sağlamaktadır. Müze Gazhane'nin faaliyete geçmesiyle birlikte düzenlenen sergi, tiyatro ve diğer etkinlikler, İstanbul'un kültürel zenginliğine önemli bir ivme kazandırmıştır. Ayrıca, müzenin içinde bulunan birimler aracılığıyla düzenlenen etkinlikler, eğitim faaliyetleri ve sanatsal projeler, kent sakinlerine geniş bir yelpazede kültürel ve sanatsal deneyimler sunmaktadır. Bu sayede Müze Gazhane, İstanbul'un kültürel çeşitliliğini korumak ve zenginleştirmek için önemli bir platform haline gelmiştir.
Referanslar
https://www.aspen.com.tr/blog/130-yillik-miras-muze-gazhane, (Erişim tarihi: 20.04.2024); Kavut, İ. E. ve Selçuk, H. E. (2022). Tarih Endüstri Yapılarının Yeniden İşlevlendirilmesinde Parazit Mimari Kullanımı: Santral İstanbul Ve Müze Gazhane, Msgsü Sosyal Bilimler, 1(25): 198-220; Müze Gazhane Web Sitesi, https://muzegazhane.istanbul/, (Erişim tarihi: 20.05.2024).