Mutfak Güvenliği
Kavram Güvenlik Bilimleri
Mutfaklarda güvenlik, çalışanlara ve işletmeye etki eden bir unsurdur. Tehlikelere maruz kalan çalışanlarda meydana gelen sakatlık ve işgücü kaybı manevi olarak personeli geriletebilir. Bunun yanında işletim, verim düşüklüğü, hasar, sigorta, onarım vb. gibi konularda zarar görebilir. Mutfaklardaki güvenlik konusunda bu güne kadar yapılan araştırma sonuçlarında meydana gelen kaza, yaralanma gibi tehlikelerin yüzde 34’ü ürünlerin taşınması ve servisi; yüzde 21’i yemeklerin hazırlanma aşaması; yüzde 16’sı mutfak ve servis araçlarının kullanılması ve yüzde 12’si yemek pişirme esnasına gerçekleştiği belirtilmektedir. Mutfaklarda güvenliği sağlamak için ele alınan ve mutfaklarda meydana gelen yanıklar ve haşlanmalar, kas zorlanmaları ve düşmeler, kesikler, elektrik çarpması ve yangın konuları irdelenerek yapılan risk analizleri ve bunlar için alınması gereken bazı önlemler bulunmaktadır.
Mutfak güvenliği risk analizinde ilk sırayı yanıklar almaktadır. Bu konuda sıcak tavalar, ısıtıcılar, gazlı ve ispirtolu ocaklar yanık ve haşlanma konusunda risk oluşturmaktadır. Yanık ve haşlanmaları önlemek için bazı kurallara uymak zorunluluk gereğidir. Bu kurallar; pişirme ekipmanları kullanılırken talimatlara uyulması, önceden plan yapılması ve yanıklara sebep olacak tencere ve tavalar için ocaktan alınmadan önce tezgâhta yerlerinin hazırlanması, sıcak cisimlerin tutulmasında kuru bez tercih edilmesi, sapları gevşek ya da tabanı yuvarlaklaşmış tavaların kullanılmaması, çaydanlık ve tavaların aşırı doldurulmaması, ekipmanların temizlenmeden önce soğumalarının beklenmesi, fırın ve ocakların kullanılmadıkları sürece kapalı konuma getirilmesi, masa veya büfelerde bulunan mumların kontrol altına alınması şeklinde sıralanabilir.
İkinci sırayı kas zorlanmaları ve düşmeler almaktadır. Trafik kazalarından sonra ölüme neden olan unsur düşmeler olarak bilinmektedir. Mutfak ortamındaki düşmeler genellikle zeminde kayma ve takılmalardan kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte oldukça hareketli bir ortam olan mutfaklarda malzeme taşımalarının neden olduğu kas zorlamaları da risk teşkil eden önemli bir unsurudur. Kas zorlanmaları ve düşmeleri engellemek için bazı önlemler almak mümkündür; ağır cisimleri kaldırmadan önce sağlam ve sıkı bir ayakkabı giyilmesi, çalışırken dik durulması, yana ya da öne doğru eğilmelerden sakınılması, tek seferde fazla yük taşınmaması, yük taşıması esnasında araba kullanılmasıdır.
Üçüncü sırada kesikler yer almaktadır. Yemeklerin hazırlanma aşamasında sürekli görülebilen kaza şekli kesiklerdir. Kesiklerin önlenmesi için alınacak önlemler güvenlik için önem arz etmektedir. Bu önlemler; kesme işleminin daima masa veya kesme tahtası üzerinde yapılması, vücut ile kesim işlemi arasında belli bir mesafe konulması, bıçakların tezgâh kenarına konulmaması, düşen bir bıçak için havada yakalama çabasına girilmemesi, konserve ve karton kutuların açılması için bıçak kullanılmaması, bıçakların yıkanma işleminin ayrı yerde yapılması, bıçak kullanımında kurallara uygun davranılması, keskin araç ve gereçlerin servis alanlarından uzak tutulması, kırık bardak ve tabakların kullanılmaması, kırık malzemeler elle toplamaması gibi.
Dördüncü sırada elektrik çarpmasında kaynaklanan kazalar bulunmaktadır. Elektrik hemen her yerde olduğu gibi mutfak için de önemli bir ihtiyaçtır. Nerdeyse tüm işlerin elektriğe bağlı olduğu mutfakta sulu ya da ıslak ortamda çalışılmak durumu mevcuttur. Bu tür kazaların yaşanmaması için alınacak bazı önlemler bulunmaktadır. Bunlar; elektrikli aletlerin kuru eller ile kullanılması, elektrikli malzemelerin kullanılmadığı zamanlarda kapalı tutulması, temizliği ve bakımı esnasında prize takılı olmaması, bu tür aletlerin talimatlara uygun olarak kullanılması, düzenli olarak bakımlarının yapılması, arızalı elektrikli aletler çalışma ortamından uzaklaştırılması şeklinde sıralanabilir.
Son olarak yangın tehlikesi yer almaktadır. Bunun için alınacak önlemler; elektrik kablolarına ve prizlere çok fazla sayıda elektrikli alet yüklenmemesi, uzun kablolarda oluşabilecek dirence karşı elektrik aletlerinin kablolarının çok fazla uzun olmaması ve elektrikli aletin prize yakın konumlandırılmaması önemlidir. Ayrıca, pişirme ekipmanlarının düzenli aralıklara temizlemesi, bakım ve onarımı yapılması, tüplerin açık alanda değiştirilmesi ve tüpün soğuk olmasına dikkat edilmesi, taşınabilir ocakların taşınması esnasında kapalı olması gereklidir. Yangın alarm sisteminin kurulu olması, yeterli yangın söndürücü bulundurması, yangın esnasında kullanılacak çıkışlar hazır bir şekilde tutulması ve bu girişlerin önlerinin sürekli açık olması, kapıların kilitlenmemesi dikkat edilecek konulardandır. Diğer taraftan işletmede yangın tatbikatlarının aralıklara yönetici tarafından yaptırılması gerekmektedir.
Referanslar
Koçak, N. (2006). Yiyecek İçecek Yönetimi Hizmetleri Yönetimi. Ankara: Detay Yayıncılık; Sökmen, A. (2006). Yiyecek İçecek Yönetimi Hizmetleri Yönetimi ve İşletmeciliği. Ankara: Detay Yayıncılık.