La Compagnie Internationale des Wagons-Lits
Tren Ana Hat Treni Turistik Tren Yurtdışı Kurum-Kuruluş
(Belçika, 1872 - )
-
2019
Belçikalı mühendis ve iş adamı Georges Nagelmackers, 1867 yılında Amerika Birleşik Devletleri gezisi sırasında George Mortimer Pullman tarafından geliştirilen yataklı vagonların konforundan etkilendi. Benzer vagonlarla Avrupa’da tren yolculuğunu başlatma düşüncesiyle 1872 yılında Belçika’da La Compagnie Internationale des Wagons-Lits şirketini kurdu. Ayakta duran iki aslan arasında ‘WL’ harflerinden oluşan mavi ve altın sarısı rengindeki şirket logosu kısa sürede tanınan bir ticari markaya dönüştü. Başlıca şehirlerde yolcuların konforlu konaklama ihtiyacını karşılamak için Compagnie Internationale des Grands Hotels şirketi kuruldu, Bordeaux ve Marsilya’da Hôtel Terminus; Ostende’de Hôtel de la Plage; Pekin’de Grand Hôtel des Wagons-Lits ve İstanbul’da Hôtel Pera Palace isimlerinde lüks oteller açıldı. 1926 yılında ahşap vagonlarını metal vagonlarla değiştiren, 1931 yılında 2.268 vagon sayısına ulaşarak en başarılı dönemini yaşayan Wagons-Lits şirketi Birinci ve İkinci Dünya savaşları sırasında zor zamanlar geçirdi. Merkezi günümüzde Paris’te bulunan şirket Birleşik Krallık, Avusturya, Fransa, İtalya, Portekiz ve İspanya ülkelerinde yolcu taşımaya devam etmektedir.
Şirketi üne kavuşturan Orient Express, ilk Paris-İstanbul seferine aktarmalı olarak 1883 yılında başladı. Paris garından kalkan tren Viyana-Budapeşte-Bükreş duraklarından sonra Romanya’nın Tuna üzerindeki küçük bir liman kasabası olan Giurgiu’ya varıyordu. Denizyoluyla Bulgaristan’ın Rusçuk kentine geçen yolcular, kendilerini bekleyen başka bir trene binerek Karadeniz sahilindeki Varna’ya, buradan da gemiyle İstanbul’a ulaşıyorlardı. Yaklaşık 82 saat süren bu sefere; diplomatlar, politikacılar, demiryollarında çalışan üst düzey bürokratlar, gazeteciler ve yazarlar katılıyordu. Tren 40 yolcunun kalabildiği yataklı iki vagon, biri bagaj, diğeri duş kabinleri, personel odaları ve yiyeceklerin depolanması için ayrılmış iki furgon vagon ve içerisinde kütüphane ve dinlenme salonu bulunan bir yemekli vagon ile hizmet veriyordu. Orient Express; Goblen halılarla döşeli restoranı, Hint meşesi ve akaju üzerine yapılmış marküterili lambrileri, yatak haline dönüşen deri kaplı kanepeleri, damasko kumaş perdeleri, İngiliz yünü battaniyeleri, yemek salonunu aydınlatan kristal ve bakırdan yapılmış gaz lambaları, gümüş çatal-bıçak takımlarıyla lüks bir seyahat için özenle hazırlanıyordu. 1889 yılında ilk kez Budapeşte-Belgrad-Sofya üzerinden Paris’ten İstanbul’a 67 saat süren direk seferlerine başlandı.
İstanbul’da Orient Express yolcularının alışkın oldukları yüksek standartları sunabilecek bir otelin olmaması nedeniyle Mudanya-Bursa ve İzmir-Kasaba demiryolunun imtiyaz hakları gibi, Osmanlı topraklarındaki yatırımlarıyla tanınan Georges Nagelmackers’in sahip olduğu Wagons-Lits firmasının öncülüğünde 1892 yılında Pera Palas Oteli inşa edildi. Sirkeci Tren Garı, 1977 yılındaki son sefere kadar trenin doğudaki en uç durağı oldu.
Referanslar
Akçura, G. (2002). Turizm Yıl Sıfır. İstanbul: Om Yayınevi; Burton, A. (2001). The Orient Express: The History of the Orient Express Service from 1883 to 1950. Chartwell Books; Geyikdağı, N. V. (2011). Foreign Investment in the Ottoman Empire: International Trade and Relations 1854-1914, Londra: I. B. Tauris Publishers; Üsdiken, B. (1992). Beyoğlu’nun Eski ve Ünlü Otelleri - V., Tarih ve Toplum, 99: 28-35; Üsdiken, B. (1992). Paris’ten İstanbul’a Orient Express’in Öyküsü. Türkiyemiz: Kültür ve Sanat Dergisi, 67: 28-35.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Cook, C. (1977). A History of the Great Trains. New York: Harcourt Brace Jovanovich.