Kraemer Palace Oteli (Grand Hotel Kraemer Palace)
Konaklama Tesisi Otel
(İzmir, XIX. yüzyıl)
-
2020
İzmir’de liman-rıhtım işlevleri ile ticaret, kültür, eğlence işlevlerinin bir arada yer aldığı Birinci Kordon Caddesi’nde konumlanmış otel, gerek içinde bulunduğu Frenk Mahallesi’nin, gerek kentin en ünlü otelleri arasında sayılmaktadır. Birinci Kordon Caddesi’nin en yüksek yapısı olarak da dikkat çeken yapı, kentin sosyal yaşantısında önemli bir yer tutmuş; kentin seçkin figürlerinin katıldığı resepsiyon, balo, yemek gibi faaliyetlerle ön planda olmuştur. Yapının zemin katında yan parsele taşan ve sonradan kapatılan bir bahçesi de bulunan ünlü Kraemer Birahanesi ve Lokantası yer almaktaydı. İzmir’de bira üretiminin önem kazandığı bu dönemde tesisin birahanesine yoğun ilgi gösterilmiş, lokanta da yemek ve şaraplarıyla tanınmıştır. XX. yüzyıl başlarından itibaren sosyal yaşantının dikkat çeken mekânları arasında sayılan Club Hellenique bu tesiste hizmet vermeye başlamıştır. Zemin katta limana gelen gemilere gıda ve malzeme temin eden bir mağaza da bulunmaktadır. Otelin bitişiğinde Loucas Tiyatrosu vardır.
Kraemer Palace Oteli, İzmir tarihindeki bazı önemli olaylara tanıklık etmiş; işgal yıllarında belirgin bir noktayı oluşturmuştur. İşgal kuvvetlerinin ordu bandosu ve toplanan kalabalıkla birlikte otelin önünden yürüyüşe başlaması, kış aylarında tesiste haftada bir iki kez, bilet fiyatlarının yüksekliği nedeniyle ancak üst gelir grubundakilerin katılabildiği danslı partilerin düzenlenmesi ve sosyal hareketliliğin işgal yıllarında da sürmesi, bu döneme ilişkin anlatılanlar arasındadır. Otelin çok sayıda ünlü kişiyi ağırladığı bilinmekte olup Şair Eşref, Yakup Kadri, Falih Rıfkı ve Atatürk bu isimler arasındadır. 1922 tarihli İzmir yangınında, bölgedeki çok sayıdaki yapı gibi bu yapıda da ciddi bir tahribat oluşmuştur.
Kraemer Palace Oteli (Grand Hotel Kraemer Palace), Birinci Kordon Caddesi’nde belirgin bir tipoloji olarak karşımıza çıkan orta geçitli otel tipolojisi dahilinde şekillenmiştir. Birinci Kordon Caddesi ile İkinci Kordon Caddesi’nden ulaşılan ve orta aksta yer alan geçit, zemin katta mekân organizasyonunu şekillendiren temel öğeyi oluşturmaktadır. Geçitle bağlantılı otel holü ve merdivenler parselin ortalarındadır. Zemin katta birahane-lokanta, mağaza işlevleri, üst katta odalar, en üst katta da kulüp yer alır. Yapı önceleri üç kat olarak inşa edilmiş daha sonra yapıya bir kat ilave edilmiş; ikinci katın ortasında var olan cumba da balkona dönüştürülmüştür.
Yapı, simetrik bir cephe düzenlemesine sahiptir. Katlar silmelerle ayrılmış olup sonradan eklenen katı diğerlerinden ayıran silme daha belirgindir. Geçit aksı, katlar boyunca yükselen pilaster, balkon, alınlık gibi öğelerle vurgulanmıştır. Geçite cepheden hafifçe dışarı taşan kemerli bir portal ile girilir. Yan taraflarda beşik kemerli geniş açıklıklar vardır. Bu katta bir saçak da yapılarak yeme-içme işlevli kullanımın sokağa taşması mümkün kılınmıştır. Ana girişin üzerinde birinci ve ikinci katlarda yer alan balkonlara dikdörtgen çerçeveli basık kemerli birer kapı, üçüncü katta yer alan balkona yan yana duran üç beşik kemerli kapı açılır. Yan kanatlarda da birinci ve ikinci katın ortasında birer balkon mevcut olup buradaki açıklıklar dikdörtgen çerçeveli basık kemerli kapı ve pencereler olarak düzenlenmiştir. Daha basık olan üçüncü katın yan kanatlarında da simetrik düzeni takip eden dikdörtgen pencereler vardır. İkinci katın bittiği noktada büyük puntolarla hazırlanmış ve cephe boyunca devam eden Grand Hotel Kraemer Palace yazısı cephenin dikkat çekici bir öğesini oluşturmaktadır. Yapı üçüncü katın üzerindeki vurgulu parapet ve kıvrımlı alınlık ile sona ermektedir.
Referanslar
Kayın, E. (2000). İzmir Oteller Tarihi. İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı; Kayın, E. (2000). İzmir’de Konaklama Anlayışının Dönüşümü: Tarihi İzmir Otelleri, Arredamento Mimarlık, 100: 30-31; Kayın, E. (2013). Konaklama Yapıları Mimarisi. İçinde; İzmir Kent Ansiklopedisi Mimarlık, Cilt-2 (ss. 2:61-141): İzmir: İzmir Büyük Şehir Belediye Başkanlığı Yayinlari; Kayın, E.(1998) Historical Evolution of Hostelry Buildings with Particular Reference To Those within the Inner-city of İzmir from the 17th to the First Quarter of the 20th Centuries (Yayımlanmamış doktora tezi tezi): İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.