Kentsel Bellek

KAVRAM Sosyoloji Mimarlık

Nevşehir, 2025

Bellek, bir nesnenin ilk algılandığı biçimiyle uyumlu olacak şekilde zihinde yeniden sahnelenmesi durumudur. Belleği anlamlı kılan şey ise geçmişteki birikimlerin geleceğe aktarılmasıdır. Bellek, bireyin tek başına hatırlayabildiği zihinsel bir depo olarak görülebileceği gibi bir kentin de geçmişinde yaşanan sosyal, tarihsel, mekânsal ve kültürel olayların yeni nesillere aktarılabildiği ortak bir yapı halinde de karşımıza çıkmaktadır.  Bellek, geçmişle ilgili bilgiler ile ilgilidir ve geçmişle bağ kurabilmeyi sağlar. Geçmişle bağ kurabilmek ise yazılı belgeler ve tarihsel kayıtlar aracılığıyla mümkün olduğu gibi, bireylerin ve toplumların hafızalarında yer eden anılar, mekânlar ve kültürel miras unsurların kodlanması sayesinde de sürdürülebilir3. Bu kaynaklarla beslenen birey, geçmişle daha sağlıklı bir bağ kurabilir ve böylelikle yaşadığı alana aidiyet duygusu besleyebilir. Bu aidiyet duygusu yaygınlaştıkça toplumsal bir aidiyete dönüşür.

Bir kentin kültür, sosyal yaşam, mekan ve tarihine duyulan toplumsal aidiyet duygusu, bu unsurların yaşatılmasını, korunmasını ve dahi geleceğe aktarılmasını sağlayacaktır. Bir kenti kent yapan unsurların koruma, yaşatma ve geleceğe aktarma isteği ile bilgi, belge  yada toplumsal hafıza kodları halinde muhafaza edilmesi “kentsel bellek” kavramını ortaya çıkarır.

Kentsel bellek, bir kentin, doğuşundan yaşanılan âna kadar sahip olduğu tarihsel gelişimi, doğal ve kültürel mekanları, sosyal yaşam yapısı ve kültürel zenginlikleri gibi unsurları barındırır. Kentsel bellek. günümüz insanının geçmişten günümüze taşınan bu unsurlarla etkileşimi sayesinde güçlenir ve zenginleşir. Güçlenen ve zenginleşen kentsel bellek ise yerelin sosyo-ekonomik olarak kalkınmasına destek olur. Nitekim günümüzde kentsel bellekte yer alan unsurların gerçeğine uygun bir şekilde sergilenmesi ya da sahnelenmesi gezginlerin ve turistlerin ilgisini çekmekte ve ziyaretçilerin ziyaret etme niyetlerini etkilemektedir. Turistler ile kentsel bellek unsurlarının bu denli etkileşimi, kentsel belleğini yaşatabilen ve koruyabilen şehirler için bir turizm ürünü haline gelmektedir. Böylece kentsel bellek, turizm sektöründe bir ürün haline gelirken aynı zamanda turizmin oluşturduğu ekonomik fayda ile daha fazla sahiplenilmekte ve toplumda bir aidiyet duygusunun oluşmasına sebep olmaktadır.

Etiketler:
Referanslar

Çağla, C., (2007). Bellek Üstüne Düşünmek, Cogito, 50: 217-232.; Atik, A. ve Erdoğan, Ş. B., (2014). Toplumsal bellek ve medya, Atatürk İletişim Dergisi, (6): 1-16.; Orhan Korkmaz, B., (2019). Kültürel Bellek, İçinde, Kozak, N. (Editör), Online Türkiye Turizm Ansiklopedisi, https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/kulturel-bellek, (Erişim tarihi: 08.02.2025).