-
2019
Giresun Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü'nün kayıtlarında 1461 yılında yapıldığı ancak Türkiye Kültür Portalı'nda ve akademik kaynaklarda 1593 tarihinde Mutasarrıf Seyyid Mehmet Paşa tarafından inşa ettirildiği yazılan bu eser, Giresun kent merkezindeki en eski yapılardan biri olup şehir merkezinin doğu kısmında bulunuyor. Halk arasında Kapı cami olarak anılan bu yapı, Seyyid Mehmet Paşa Camii olarak da biliniyor. Cami, 1896 yılında Karamustafa oğlu Mahmut Efendi tarafından yıkılıp tekrar yapıldı. Bu nedenle caminin ilk mimari yapısının nasıl olduğuna yönelik kaynak bulunmuyor. Eski kayıtlarda caminin yanında hamam olduğu ifade ediliyor. Cami yakınında Voluduzade Mehmet Ağa Medresesi'nin olması nedeniyle medresenin uygulama camisi olarak yaptırıldığını düşünülüyor.
Tek kubbeli ve kare olarak yapılan cami, kesme taşlardan yapılan, yarım sutünlerle üçer nişe ayrıldı. Şerefenin altında bitkisel motifler vardır. Çokgen kesme taşlar ile yapılan minaresi caminin kuzeybatı köşesine inşa edildi. Yapıldığı yerin eğim durumu nedeni ile bodrum katı vardır. Süslü bir giriş kapısı, iki adet yivli sütünce ile dizayn edildi. Cami girişi kuzeyden ve yuvarlak kemerli taç kapıdan yapılıyor. Cami girişinin tam karşısında mihrabı, alçı kabartmalar ile kesme taşlardan yapıldı. Kapu camisinin dört cephesinde plasterler üzerinde kenarları dar ve sivri, ortasında geniş ve yuvarlak üçlü kemerler vardır. Bu kemerler kilit taşları ile birbirine bağlıdır. İç mekân kare planlı olarak yapıldı. Sade bir süslemesi olan iç mekânın, duvardaki gömülü sütunlardaki bitkisel motifler dikkat çekiyor. Pencerelerin söveleri kesme taştan yapıldı, çerçeveleri çift katlı ahşap doğramadan yapıldı. Üstteki pencereler ise mazgallı ve daire şeklindedir. Şerefe altındaki taşıyıcılarda ay yıldız motifler bulunuyor.
Caminin üzerinde günümüz itibariyle kitabe bulunmuyor. Giresun Müzesi’ndeki kitabelerin Kapu Camii'nin orijinal kitabeleri olduğu düşünülüyor. Cami 2013 yılında restore edildi. Bu restorasyon sonrasında mihrabının çevresini kaplayan sıvalar söküldü ve orijinal taşları ortaya çıkarıldı. Aynı restorasyon çalışmalarında sırasında caminin orijinal minberi eskidiği için kaldırıldı ve yerine ahşaptan orijinaline yakın minber yapıldı. Kapu Camii, 1986 yılında korunması gereken kültür varlıkları listesine alındı ve bu tarihten itibaren koruma altına alındı.
Referanslar
Bekdemir, Ü. ve Sezer, İ. (2016). Giresun İlinin Turizm Potansiyeli. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler; Giresun Belediyesi. (2019). Kapu Camii, https://giresun.bel.tr/kapu-camii/, (Erişim tarihi: 20.11.2019); Giresun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2019). Kapu camii, https://giresun.ktb.gov.tr/TR-208644/kapu-camii.html, (Erişim tarihi: 21.11.2019); Türkiye Kültür Portalı. (2019). Kapu Cami-Giresun, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/giresun/gezilecekyer/kapu-cam, (Erişim tarihi: 21.11.2019).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Salbacak, S. ve Demirkan, Ö. (2018). Batılılaşma Etkisinde Gelişen Osmanlı Mimarlığının Giresun’daki Temsili: Kapu Camii, KSBD, 10(10): 593-603.