Kahramanmaraş Ceyhan Köprüsü

Doğal ve Kültürel Miras

Onikişubat ilçesindeki Kılavuzlu Mahallesi’ne bağlı olup şehre 11 kilometre uzaklıktadır. Köprünün adının ilk kez 1563 tarihli Maraş Tahrir Defteri’nde geçtiği belirtilmektedir. Bu kaynakta köprünün adı Cisr-i Ceyhun ve Cisr-i ab-ı Ceyhun şeklinde geçiyor. Ceyhan Nehri üzerine inşa edilmesinden dolayı bu isim ile anılmaktadır. Köprünün inşa kitabesi olmadığı için yapım tarihi net olarak bilinmemektedir. Kaynaklardaki bilgilere göre köprünün XV. yüzyılda Dulkadir Beyliği döneminde inşa edildiği düşünülmektedir. Moloz taştan inşa edilen köprü, Maraş-Göksun-Elbistan yol güzergâhı üzerinde bulunmakta ve önceden Maraş’ın batı tarafında yer alan köylerle de bağlantıyı sağlamaktadır. Bundan dolayı stratejik konumu açısından oldukça önemli bir alana sahiptir. Karayolları tarafından güney tarafına betonarme yeni köprü yapılıncaya kadar fonksiyonunu sürdürmüştür. Günümüzde ulaşım yeni köprüden sağlanmaktadır.

Ceyhan Köprüsü’nde aşırı taşmalar görülüyor. Meydana gelen taşmalarda en az hasarlarda bile bağlantı noktalarından zarar gördüğü için tarihte çok sayıda onarıma uğramıştır. Son onarım 1983 yılında yapılmıştır. Yapı günümüze kadar çeşitli onarımlar görmekle beraber, mimari olarak asli özelliğini önemli ölçüde korumuştur. 158 metre uzunluğunda olan doğu-batı doğrultusunda yerleştirilen yapı, sivri kemerli altı gözlüdür. İki yandan moloz taş korkulukla çevrelenen köprünün üzerindeki yükseklik 0,60 ila 1,10 metre arasında değişmektedir. Köprünün üstündeki geçit kısmının genişliği 4,70 metre olup batı köşedeki girişin genişliği 9,80 metredir. Ceyhan Köprüsü, batı ucu ile dağa dayanıyor, doğu ucu ile ova tarafına bağlanıyor. 1563 tarihli Maraş Tahrir Defteri’nde köprüden kışlaktan yaylaya, yayladan kışlağa giden Yörüklerden, Türkmenlerin keçi ve koyunlarından yol vergisi alınmadığı belirtilmektedir. Yalnızca tüccar ve Celepkeşan’dan yol vergisi alındığı ve köprünün yıllık gelirinin 15 bin akçe olduğu kaydedilmiştir. Bu bilgiler, köprünün yakınında görevlilerin ikamet etmesi için mekânların yapıldığını da göstermektedir. Ancak bu bölümler günümüze ulaşmamıştır. Köprünün ayaklarında suyun geliş yönünde üç adet selyaran bulunmakta, bunlardan ikisi halen sağlamdır. Ana kemerin batı ayağında üçüncü selyaranında izleri görülmektedir. Selyaranlar üçgen biçiminde olup gövdeleri taş kornişle tamamlandı ve üzerleri konik külâhla kapatılmıştır. Günümüzde yayaların kullanımına açık olan Ceyhan Köprüsü, şehir merkezine, Kayseri yoluna, Kılavuzlu Mesire Alanı’na ve bölgede nehir üstünde bulunan yüzen balık restoranlarına yakınlığı nedeniyle yöre halkı ve turistler tarafından yoğun olarak ziyaret edilmektedir.

Referanslar

Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi. (2019), Taş Köprü/Ceyhan Köprüsü, https://kahramanmaras.bel.tr/kesfedin/tas-kopruceyhan-koprusu, (Erişim tarihi: 15.11.2019); Koç, K. (2010). Kahramanmaraş’ta Sosyal Hayatın Fiziki Yapıya Etkisi, Sosyal, Kültürel, Ekonomik Yapı ve Şehirleşme Tarihi. Kahramanmaraş: Maraş Kültür ve Edebiyat Serisi; Özkarcı, M. (2007). Türk Kültür Varlıkları Envanteri: Kahramanmaraş 46. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları; Özkarcı, M. (2017). Ceyhan Köprüsü. İçinde; Konya Ansiklopedisi (ss. 351-353). Konya: Konya Kültür.