Kafkas Mutfağı

Gastronomi Anadolu Mutfağı

Kafkasya, güney ve kuzey olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kafkasya’nın güneyinde Gürcistan ve Azerbaycan ülkeleri yer almaktadır. Kuzey Kafkasya ise Rusya’nın hâkimiyeti altındadır. Genellikle Karadeniz ve Hazar Denizi arasında doğu-batı paralelinde uzanan dağlık bölge günümüzde Kafkaslar adıyla bilinmektedir. Kafkas adı Türk kaynaklarında geçmez. Ruslar tarafından XIX. yüzyılda kullanılmaya başlanmaktadır. Kafkas mutfağı denilince akla ilk gelen mutfak Azerbaycan ve Nahcivan mutfaklarıdır.

Azerbaycan mutfağı, tarihi İpek Yolu sayesinde birçok komşu halk mutfaklarının kaynaşmasının etkisiyle oluşmaktadır. Zengin bir yemek çeşidi olan bu mutfakta et, süt ve sebzelerin yanı sıra ağırlıklı olarak hamur işleri, pilavlar ve çorbalar yer almaktadır. Türk mutfak kültüründe önemli bir yeri olan Azerbaycan mutfağında zeytinyağı kullanılmaz. Baharatlar, kişniş ve safran Türk mutfağına göre daha çok kullanılmaktadır. Azerbaycan mutfağında aynı tür yemekten yüzlerce çeşit olması bu mutfağa ait bir özelliktir. Pilav, çorba, hamur işleri, et ve sebze yemeklerinin pek çok çeşidi vardır. Azerbaycan mutfağında daha çok tereyağı, kuyruk yağı ve sıvı yağ kullanılmaktadır. Geleneksel Azerbaycan yemeklerinde koyun eti daha çok tercih edilmektedir.

Nahcivan’ın üzerinde bulunduğu verimli topraklar çeşitli tarımsal faaliyetlerin gelişmesini sağlamaktadır. Üzüm yetiştiriciliği ve şarap yapımı önemli bir ekonomik faaliyettir. Zengin bitki, hayvan çeşitliliği ve coğrafi konum mutfağa zenginlik katmaktadır. Azerbaycan mutfağı ile oldukça benzer özellikler taşıyan Nahcivan mutfağının kendine has özellikleri de mevcuttur. Nahçivan mutfağında ekmeksiz masaya oturulmamaktadır. Nahçivan mutfağında genellikle koyun etinden yapılan parça bozbaş, köfte bozbaş, piti, bozartma, çığırtma, dolma, kebap, yerel şekilde hazırlanan erişte gibi yemekler tüketilmektedir. Plov (pilav) en çok tüketilen ana yemektir. Pirinç kullanılarak hazırlanan ana malzeme pilav yanına karası olarak tabir edilen koyun, sığır, tavuk eti, çerez (ceviz, fındık, kestane), meyve (kayısı, erik, üzüm vb.) ilaveten sebze ve diğer gıda ürünleri de kullanılarak hazırlanmaktadır. Süt ve süt ile elde edilen ürünlerden hazırlanan südaşı, bulama, qatıq aşı, qatiqlama, dovğa, ayran aşı, qurut gibi yemekler Nahçıvan mutfağının özel yemekleridir. Kebaplar Azerbaycan mutfağında yaygın şekilde pişirilmektedir. Nahçıvan mutfağında kebap olarak lüle, tike, basdırma, tava ve saciçi pişirilmektedir. Kebapların ana gıdası koyun, sığırlardan tavuk ve bıldırcın etidir. Nahcivan’ın göl ve nehirlerinde çeşitli balıklar yaşar ve Nahçıvan mutfağına giren balık yemekleri arasında balık kebapları, kızartmaları, balık bastırması yaygındır.

Yararlanılan Kaynaklar

Aydoğdu, A. ve Mızrak, M. (2017). Azerbaycan ve Türkiye Mutfak Kültürünün Tarihi Birlikteliği ve Mevcut Durumunun Belirlenmesi, Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 2 (1): 15-25; Tanrıverdi, H., İmanova, M. ve Bağırsoy, H. (2018). Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nde Gıda Sanayi, Nahçıvan Mutfağı ve Gastronomi, Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2 (1): 262-282.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

http://www.cerkesya.org/kafkasya/tarih/kafkasya-tarihi/1101-kafkasya-neresidir (Erişim tarihi: 13. 06. 2020)