Kaçamak, kökeni Kafkas ve Balkan göçmen mutfaklarına kadar uzanan, Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde farklı şekillerde hazırlanan ve tüketilen geleneksel bir ana yemektir. Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti zamanında Kafkasya ve Balkan topraklarından göç eden göçmenler aracılığı ile kültürel etkileşim sonucu Anadolu sofralarına girmiştir. Günümüzde Marmara, Karadeniz ve Ege Bölgesi ağırlıkta olmak üzere göçmenler tarafından sevilerek tüketilen bir yemektir.

Göç sürecinde maddi-manevi olarak darlık çeken ve yemek hazırlayacak kısıtlı malzemeye sahip olan göçmenler için oldukça simgesel ve önemli bir yemektir. Hızlı bir şekilde kolayca hazırlanma ve doyuruculuk özelliklerini taşımaktadır. Kaçamağı sıklıkla hazırlayan göçmen gruplar arasında pomaklar, muhacirler ve mübadiller büyük yer tutmaktadır. Yunanistan’ın Kozana bölgesinden göç eden bazı mübadiller arasında “mamalinga” olarak da bilinmektedir.

Kaçamak hazırlamak için az sayıda malzeme ve ekipmana ihtiyaç duyulmaktadır. Kaçamağın hazırlanış şekilleri farklılaşsa da, temeli mısır unu ve suyun kaynatılmasıyla elde edilen karışımdan oluşur. Mısır unu, su, tuz ve tereyağı klasik kaçamağı yapmak için yeterli malzemelerdir. Kaçamağı pişirmek için bir adet kapaklı tencere ve kaçamağı karıştırmak için özel olarak üretilmiş “tokuç” (bazı bölgelerde kaçamak kaşığı olarak da isimlendirilir) isimli ekipman kullanılmaktadır. Tokuç, hem pişme esnasında buhar çıkışını kolaylaştırmak için delikler açılmasında hem de kaynama bittikten sonra kaçamağın karıştırılmasında kullanılan tahtadan yapılmış bastona benzer ekipmandır.

Tarif:

• 6 su bardağı su
• 1 çay kaşığı tuz
• 2 çorba kaşığı tereyağı
• 2 su bardağı mısır unu

Bir tencereye su ve tuz eklenip kaynatılır. Kaynayan suya mısır unu yavaş yavaş ilave edilir. Tüm mısır unu eklendikten sonra harç bir kez karıştırılır. Buhar çıkışını kolaylaştırmak için kaynayan kaçamağın üzerine delikler açılır. Kaynama başladıktan sonra karıştırma işlemi yapılmaz. Tencerenin kapağı açık şekilde yaklaşık 10 dakika mısır unu kokusu gidene kadar kaynatılır. Kaynama işlemi bittikten üzerine tereyağı eklenir ve kaçamak 10 dakika üzeri kapalı olarak dinlendirilir.  Kıvam alan kaçamak, “tokuç” adı verilen özel ekipmanla homojen bir kıvam alana kadar hızlı bir şekilde karıştırılır. Bu işlemden sonra kaçamak servise hazır hale gelir. Tereyağına batırılmış kaşık ile düz bir tepsinin kenarlarına kaşık şekli verilerek dizilir. Tepsinin ortasına çeşitli yiyecekler eklenerek servis edilir.

Kaçamak kısıtlı imkanlara sahip halkların yemeği olduğu için tepsinin ortasına eklenen yiyecekler günün şartlarına göre değişmektedir. Başka bir tabirle evde bulunan herhangi bir yiyecek kaçamağa eşlik edebilme özelliğine sahiptir. Pırasa kavurması, peynir, yağda pişmiş yumurta, yoğurt, pekmez, helva, turşu, soğan kavurması, kavrulmuş kıyma veya kemikli et bu eşlikçilerden bazılarıdır. Kaçamak sabah, öğle ve akşam her öğünde tüketilebilmektedir. Sıklıkla evlerde hazırlanan kaçamak, Balkan Türkleri tarafından düzenlenen etkinlik ve festivallerde de sunulmaktadır.

Kaçamak yemeği adına mahreç işareti almak için 2024 yılında Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi tarafından Türk Patent ve Marka Kurumu'na başvuru yapılmıştır. Yemekler ve çorbalar grubu altından başvuru yapılan “Tekirdağ Kaçamak Yemeği” 2025 yılı itibari ile başvuru aşamasındadır. Sürecin olumlu olarak tamamlanması halinde “Tekirdağ Kaçamak Yemeği” tescilli coğrafi işaretler arasında yer alarak Tekirdağ mutfağının ulusal ve uluslararası olarak tanıtılmasına katkı sağlama potansiyeline sahiptir.