İzmir Atatürk Müzesi

Müze Müze Ev

(Alsancak, İzmir, 1978 - )

Süreçte farklı işlevlere yanıt vermiş olan tarihi ev, 1978 yılından beri müze olarak kullanılıyor. Alsancak semtinde Birinci kordon üzerinde 248 numarada konumlanan müze, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne bağlıdır. Bodrum, iki kat ve kısmi çatı katı içeren arka avlulu yapı bitişik düzende olup, sekiz katlı apartmanlar arasında kalmıştır. Birinci ve ikinci kordonu birbirine bağlayan ince uzun bir parsel üzerinde yer alıyor. Simetrik cepheli yapıda kemerli giriş kapısının yanlarında üçer pencere, üstünde kapalı çıkma, onun yanlarında ise birer niş ve ikişer açık çıkma konumlanıyor. Halı tüccarı Takfor Efendi tarafından 1875-1880 yılları arasında Osmanlı ve Levanten mimarisi karışımı olarak yaptırılan neo-klasik ögeler yansıtan ev, 1922 sonrasında Türk Ordusu tarafından karargâh olarak kullanıldı. 1923 yılında gerçekleşen İzmir İktisat Kongresi sırasında Atatürk çalışmalarını buradan yürüttü. Daha sonra, Naim Bey’e kiralanan ve Naim Palas Oteli olarak işlev görev yapı, 1926 yılında İzmir Belediyesi tarafından satın alınarak Atatürk’e armağan edildi. Atatürk İzmir’e geldiği 1923, 1930, 1934 yıllarında burada kaldı. 1978 yılında Atatürk ve Etnografya Müzesi olarak açılan yapı, 1988 yılında Etnografya Müzesi’nin taşınması sonrasında Atatürk Müzesi’ne dönüştü. Müzenin kapsamlı ilk restorasyonu 2001 yılında başladı. 2002 yılında tamamlandı; son güçlendirmenin de yapıldığı restorasyonu ise 2013-2015 yılları arasında gerçekleşti.

Günümüzde müzenin zemin ve üst katı sergi mekânları olarak hizmet veriyor. Simetrik cepheli yapıya ortada konumlanan ferforje bir kapı ile giriliyor. Karnıyarık plan şemasını yansıtan yapıda, dikdörtgen formlu orta holden yanlarda konumlanan ikişer ana salona, karşıda ise bir mekâna geçiliyor. Zemin katta Atatürk salonu, sinevizyon salonu, toplantı odası, kütüphane, teknik oda yer alıyor. Güncel teknolojik olanakların kullanımı ile yeniden şekillenen müzenin geçişli iki mekân niteliğindeki Atatürk salonunda Atatürk’ün hayatına yönelik bilgilendirme, ışıklı panolar ve belgeseller aracılığı ile yapılıyor. Sinevizyon odasında kentin işgal ve kurtuluşunu aktaran belgesel film sunuluyor. Toplantı odasında ise, Atatürk ve silah arkadaşları masa çevresinde görüşür durumda canlandırılıyor. Üst kata üç kollu, iki kolu mermer basamaklı, diğeri ahşap olan bir merdivenle ulaşılıyor. Merdiven üzerinde yükselen sekizgen formlu cihannüma, söz konusu mekânı zenginleştiriyor ve doğal ışık alınmasına olanak sunuyor. Üst kattaki mekânlar sergi salonu, çalışma odası, berber odası, misafir odası, banyo, yaver odası, İzmir salonu, yemek salonu, İzmir İktisat Kongresi salonu olarak şekilleniyor. Üst katta aynalarla zenginleştirilen orta holde Atatürk’ün giysileri ve eşyaları sergileniyor. Bu dağılım mekânından odalara geçiliyor. Giriş cephesine bakan çıkmalı oda, çalışma odası olarak düzenlendi. Burada çalışma masası, kitaplık, sandalye, koltuklar, sehpa, duvar saati, yazı masasında telefon ve yazı takımı dikkat çeken unsurlardır. Yaver odasında pirinç çerçeveli yatak, komodin, sandalyeler, koltuklar, dolaplar yer alıyor. Açık çıkmalarla manzaraya bakan misafir odasında, 1934 yılında İran Şahı Rıza Pehlevi Türkiye ziyareti sırasında bir süre Gazi ile birlikte istirahat etmiştir. Yemek salonunda aynalı iki konsol, çini vazolar, masa saati, yemek masasında ayaklı meyve tabakları çarpıcı ögelerdendir.

Tüm mekânlardaki çarpıcı avizeler, merdivenin başındaki iki adet tunç şövalye heykelciği, merdiven kolları arasındaki Atatürk’ün kayığı, alt kat holü ve merdiven sahanlığındaki duvar nişleri, alt ve üst katın bazı odalarındaki çinili şömineler müze mekânını zenginleştiren ögeler arasındadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü (2002). Türkiye Müzeleri. Ankara: Yapı Kredi Kültür Sanat; Uhri A. (Editör), (2018). İzmir Müzeleri. İzmir Akdeniz Akademisi, İzmir: Dinç Ofset.