Türkiye’de kurulan diğer 12 oda ile birlikte rehberlik mesleğinin çatı örgütü olan Türkiye Turist Rehberliği Birliği'nin (TUREB) kurucu üye mensubu ve kurucu odalarından biridir. Kuruluşun kökenleri, öncelikle Türkiye Milli Talebe Federasyonu (TMTF), İstanbul Belediyesi ve Basın Yayın İstanbul İl Müdürlüğü'nün üniversite öğrencileri için düzenlediği rehberlik kurslarını tamamlayarak tercüman-rehberliğe başlayanlardan İnci Pirinçcioğlu, Reşdan Zorlu, Raşit Erman, Ercümend Özbay, Hüsnü Ertek ve Kutsal Tülbentçi’ye dayanıyor. Bu kapsamda 1 Eylül 1955 tarihinde İnci Pirinçcioğlu başkanlığında İstanbul Tercüman Rehberler Derneği kuruldu. Dernek olarak başlayan meslek örgütlenmesi, 1980 yılında tüzel kişilik Tercüman Rehber Esnaf Odası’na dönüştü. 1991 yılında ise yeni yasal düzenlemeler kapsamında İstanbul Turist Rehberi Esnaf Odası haline geldi.

Türkiye çapında İzmir ve Antalya gibi esnaf odası ve diğer bazı illerde dernek biçiminde örgütlenen meslek kuruluşlarının ortak çabaları sonucunda 7 Haziran 2012 tarihinde 6326 Sayılı Turist Rehberliği Meslek Kanunu TBMM’de kabul edildi ve turist rehberliği yasal meslek olarak onaylandı. Bahsi geçen kanunun geçici ikinci maddesi gereğince, Şerif Yenen’in başkanlığındaki (2002-2015) İstanbul Rehberler Odası bugünkü statüsünü elde ederek Anayasanın 135. maddesi uyarınca kurulan, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu vasfını kazandı.

İRO’nun yetki çevresinde İstanbul, Bolu, Düzce, Edirne, Kırklareli, Kocaeli, Sakarya ve Yalova illeri bulunuyor. Beş bine ulaşan üye sayısıyla Türkiye’nin en büyük rehber örgütü olma özelliğini sürdürüyor. Sahte rehberlere karşı Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın yetkilileriyle eşgüdüm halinde yapılan denetimler İRO’nun temel faaliyet alanlarından birini oluşturuyor. Özellikle kış ayları boyunca İRO bünyesinde meslek içi eğitim etkinliklerine yoğunlaşılıyor, mesleğe yeni katılanların bilgilerini tamamlamasına, deneyimli meslek mensuplarının ise farklı uzmanlıklara yönelebilmesine ve mevcut bilgilerini güncellemesine yönelik çok sayıda program düzenleniyor. Türkiye’de konularının uzmanı sayılabilecek çok sayıda akademisyen bu programlarda rehberlik mesleğine katkıda bulunuyor.

Odanın temel görev ve yetkileri arasında; üyelerinin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak ve mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlerine ve ulusal turizm ve tanıtım politikalarına uygun olarak ifa edilmesini ve gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ve halkla olan ilişkileri ile mesleğin icrasında dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek etiğini ve disiplini korumak, turist rehberleri arasındaki haksız rekabetin önlenmesi hususunda gerekli tedbirleri almak, turist rehberlerinin yetiştirilmesi için kurs, seminer ve eğitim programları düzenlemek, meslek konusunda araştırma ve incelemeler yapmak ve Bakanlıkça istenilen konularda görüş bildirmek yer alıyor. Bunlar yanında turist rehberliği mesleği için yaşamsal öneme sahip doğal, tarihsel ve kültürel değerlerin korunması, gelecek kuşaklara aktarılması ve ülke tanıtımının nitelikli ve etkin bir yapıya kavuşturulması için özel ve resmi kuruluşlarla ilkeli bir işbirliği içinde çalışmalar yürütmek ve bu çalışmaları üyeleri aracılığı ile yaşama geçirmek de odanın benimsediği ilkelerdir.