İstanbul Kent Rehberleri

Yayınlar Kitap

İstanbul, Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'nun döneminden bu güne seyyahların gözdesi olmuş bir kenttir. Jean Ebersolt, 1453 yılındaki fethinden 1900 yıllar arasında İstanbul’u ziyaret eden Batılı seyyah sayısının 300’ün üzerinde olduğunu yazar. Bu seyyahların hazırladıkları seyahatnameler de bir anlamda birer İstanbul kent rehberi niteliği taşırlar. Bununla birlikte günümüzdeki anlamıyla çağdaş kent rehberlerinin İstanbul için hazırlanışı 1800’lerin ilk yarısına tekabül ediyor. Sahaf Emin Nedret İşli, İstanbul için hazırlanan ilk basılı rehberi hakkında kesin bilgi olmasa da, 1839’da Paris’te ve 1841’de İstanbul’da, kenti anlatan iki rehberin olduğundan söz ediyor. Paris’te basılan rehberin yazarı F. Lacroix, rehberin adı da Guide de Voyageur à Constantionople et dans ses environs’dur. İstanbul’da basılan rehberin yazarı Alexandre Timoni ve rehber kitap da Grand Guide Dans I’intérieur de Constantinople başlığını taşıyordu. Bu kitaplardan sonra Londra, Paris, Leipzig, Viyena gibi kentlerde İstanbul için pek çok rehber yayımlandı. Bunlar arasında Demetrius Coufopoulos’un A Guide to Constantinople başlıklı kitabı kullanım kolaylığı bakımından çok ilgi gördü, 1910 yılına kadar Londra’da dört kez basıldı. Bu rehber yabancı dillerde hazırlandı ve yayımlandı İstanbul’da hazırlanan rehberler arasından en ilginç olanlardan biri Mehmet Safa Bey’in kaleme aldığı, İstanbul’da Adl Matbaası’nda 1916 yılında basılan Delil-ü’l Asithane adlı Arapça rehberdir. İstanbul rehberlerinin en iyisi Galatasaray Lisesi hocalarından Ernest Mamboury’nin hazırladığı İstanbul: Rehber-i Seyyahin isimli eserdir. Osmanlıca, İngilizce, Fransızca ve Almanca dillerinde 1925 yılında yayımlanan bu kitap, ilerleyen yıllarda birkaç baskı yaptı. İçerdiği bilgi itibariyle İstanbul’un en kapsamlı rehberi olup, günümüzde de bir başvuru kitabı olarak kullanılmaktadır. İstanbul’un Latin harflerle yayımlanan ilk rehberini ise Aslen Macar asıllı olan Jean Weinberg tarafından hazırlanan İstanbul Rehberi’dir. Bu kitap dört dilde hazırlanmış ve kapsamlı bir rehberdir.

Referanslar

Ebersolt, J. (1999). Bizans İstanbulu ve Doğu Seyyahları (Semavi Eyice’nin önsözü ile), (Çev. İlhan Arda). İstanbul: Pera Turizm ve Ticaret A.Ş.; İşli, E. N. (2017). Sahafnâme. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.