İane Sergisi

Etkinlik Fuar

(İstanbul, 25 Mart 1898)

II. Abdülhamid döneminde meydana gelen ve Osmanlı’nın galip geldiği 1897 Türk-Yunan Savaşı sonrasında açılan Evlâd-ı Şühedâ ve Malûlîn-i Guzât-ı Asâkir-i Şâhane İâne Sergisi (Osmanlı Ordusu’nun Yaralı Gazileri ve Şehit Çocuklarına Yardım Sergisi), savaşta yaralanan gaziler ile şehitlerin ailelerine yardımı hedefledi. Dolayısıyla sergi, hediye edilen eşyaların teşhir edilip satılması için düzenlendi. Padişahın emri üzerine Yıldız Sarayı içinde iki tarafında iki kule olan, bir bodrum ve üst kattan oluşan, ortasında büyük bir salon bulunan sergi binası yapılırken, sergi mimarisinde usta bir isim olan İtalyan mimar Raimondo d’Aronco da ana giriş kapısını tasarladı. Ressam Zonaro da sergi boyunca padişah tarafından hediye edilecek ipek mefndillerin üzerine basılmak üzere sergi binasının karakalem ve suluboya resmini yaptı.

İane Sergisi, 25 Mart 1898 Cuma günü Cuma namazını müteakiben Sultan II. Abdülhamid tarafından açıldı. Açılış nutku sadrazam tarafından okundu. Orman ve Maadin ve Ziraat Nazırı Selim Melhame başkanlığında bir sergi heyeti teşkil edildi. Sergiye padişah, ailesi ve hanedan üyelerinin yanı sıra Almanya Kayseri, Avusturya İmparatoru, İran Şahı ve Fransa Cumhurbaşkanı tarafından özel hediyeler gönderildi. Ayrıca askeri ve mülki bürokratlar, aydınlar, resmi ve özel şirketler ve kurumlar ile İmparatorluğun birçok vilayetinden değerli eşyalar bağışlandı. Hereke Fabrika-i Hümâyûnu gibi fabrikalar da ürettikleri ürünlerden sergiye gönderirken kitap bağışı da yapıldı. Gerek İstanbul gerekse vilayetlerde kurulu gönüllü dernekler sergiye yardım ve destek verdi.

Teşhir edilen ürünlerden tablolar başta olmak üzere seçilenler için renkli ve resimli 50 bin adet katalog bastırıldı. Sergideki eşyalar, özel kişilere satıldı. Satılamayan ürünler için büyük bir sergi piyangosu düzenlenerek üç milyon kuruş gelir elde edildi. Buradan sağlanan gelir ile şehit aileleri ile yaralılara yardım yapılırken, 20 lira ve üzerinde alışveriş yapanlar Osmanlı basınında yayınlanan listelerle halka duyuruldu. Sergi için üzerinde Nişâne-i Hamiyyet ve İnsaniyyet ve Hamiyyet-i Vataniyye Madalyası yazılı iki madalya hazırlandı.

Sergi bahçesinde askeri okul ve mühenishane öğrencileri jimnastik, idman, kılıç ve kalkan gösterileri gerçekleştirdiler. Cambazbaşı Çerkez Rıza Bey sergi bahçesinde yaptığı gösterilerde göğsünün üzerinde ağır taşlar kırdırdı. Eyaletlerde sergi için yardım toplamak amacıyla bazı faaliyetler yapıldı. Sivas Vilayeti’ne bağlı Havza’da büyük bir güreş müsabakası düzenlendi.

Yararlanılan Kaynaklar

Alkan, N. (2014). 1897 Yunan Harbi’nde Şehit Olanların Yakınları ve Gaziler İçin Düzenlenen İâne Sergisi. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 13: 13-42; Işıklı, A. (2012). Türkiye Fuar Albümü. İstanbul: İFM Yayınları; Memiş, Ş. (2015). 19. Yüzyılda Bir Sanayileşme Stratejisi Olarak Uluslararası Fuarlar: Osmanlı Örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi; Ürekli, F., Ürekli, M. (2018). Osmanlı-Yunan Savaşı’nda Yardım Kampanyaları ve Toplumsal Dayanışma Üzerine Değerlendirme. İçinde; Osmanlı Dönemi Balkanlar’da Kültürel ve Sosyal Hayat. Ankara: Gece Kitaplığı.