Homeros Vadisi Rekreasyon Alanı

Kavram Doğal ve Kültürel Miras Rekreasyon Vadi

İzmir’de Bornova merkezine yaklaşık dokuz kilometre uzaklıkta, EVKA‐4 Mahallesi’nin kuzeyinde, Eğridere ve Kayadibi köyleri arasında bulunan vadide tesis edildi. Yaklaşık 650 hektarlık bir arazidir. İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından 2008 yılında hizmete açılan Homeros Vadisi rekreasyon alanına, bugüne kadar büyüklükleri 12 bin metrekare ile 650 metrekare arasında değişen ve zeminleri jeotekstil malzeme ile kaplanan 18 gölet inşa edildi. Vadinin bitkisel tasarımında ıhlamur, çınar, sığla, akçaağaç, akasya gibi yapraklı türlerle birlikte servi, sedir ve çam türleri kullanıldı. Ayrıca zakkum, kızılcık, defne, mazı, leylak, hanım tuzluğu gibi çalı türleri ile bodrum papatyası, mezem, katır tırnağı gibi yer örtücü türler de dahil olmak üzere 156.920 adet bitki dikimi yapıldı.

Homeros, tarihte bilinen ilk edebiyatçıdır. Eserlerini yazıya geçiren ilk sanatçıdır. Üç bin yıllık ünlü İlyada ve Odyssea destanlarının yazarıdır. Asıl adı Melezigenes’tir; Homeros ise lakabıdır. Yunanca’da Melez soyundan gelen anlamındadır. Buradan yola çıkan tarihçiler, Homeros’un Melez Çayı Havzası’nda doğduğu tezini savunmaktadır. Homeros kelimesi ise o dönemin Yunan dilinde “kör” anlamına gelmektedir. Yanında sürekli bir köpek ve küçük bir çocuk ile tasvir edilmesinden dolayı da Homeros’un kör olduğu varsayılmaktadır.

İzmirliler, aslında dönem dönem Homeros’un varlığına aşırı ilgi duydu. MS VI. yüzyılda Kemeraltı-Agora civarında Homerior adı verilen iki katlı bir binanın olduğu ve bu yapının ortasındaki avluda Homeros’un ahşaptan bir heykelinin olduğu Antik Çağ yazıtlarında mevcuttur. Ayrıca Helenistik dönem Smyrna sikkelerinin bir yüzünde Homeros oturur vaziyette ve elinde İlyada ile basıldı.

Prof. Dr. Aysel Bayraktar’ın 1973 yılında bitirdiği İzmir Şehrinin İmarında Peyzaj Mimarisi İle İlgili Problemler ve Prensiplerinin Tespiti adlı doktora tezinde, gelecekte İzmir içine girebilme ihtimali olan yeşil alanlar belirtilerek, Manisa-İzmir arasındaki vadilerin rekreasyonel alan olarak değerlendirilebileceği önerildi. Bu araştırmada ayrıca, İzmir şehrinin büyümesini önlemek amacıyla etrafına çevrilecek ormanın sınırları hakkında da fikirler belirtildi ve yine bu bölgenin ağaçlandırılarak şehrin sınırı haline getirilmesini tavsiye edildi.

2012 yılında Bornova Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü tarafından Bornova’ya bağlı yakın civardaki köylerin köy turizmi potansiyeli ile ilgili bir araştırma yapıldı. Bu araştırma kapsamında özellikle Bornova’ya en yakın Çiçekli Köy, Yaka Köy, Çamdibi, Kayadibi ve Eğridere köyleri olmak üzere beş köy üzerinde duruldu. Bu projedeki amaç; köylerdeki köy tüzel kişiliğine ait bakımsız durumdaki alanları güzelleştirmek; doğal ve tarihi yapısını bozmadan, doğal malzemeler kullanarak temiz ve güzel bir görünüme kavuşturmak; ziyaret edenlerin çoğunluğunu ailelerin oluşturması sebebiyle oyun alanları yaratmak, kendilerinin de hoşça vakit geçirebileceği, dinlenebileceği, doğal besinler yiyip satın alabilecekleri ve doğayla iç içe olabilecekleri çekim merkezleri yaratarak mevcut turizm potansiyelini daha da yükseltmek oldu.

Aynı zamanda köy halkının özellikle de köy hanımlarının gelirini arttırarak ekonomik durumunu düzeltmek, bu insanların şehre göçlerini engellemek amaçlandı. Araştırma sonucu, Çiçekli ve Yaka köylerinin turizm potansiyelleri yüksek seviyede, Kayadibi ve Çamiçi köylerinin turizm potansiyelleri ise orta seviyede belirlendi. Kayadibi ve Çamiçi köylerinin köy turizmi potansiyellerinin orta seviyede belirlenmesi de o civarda bulunan vadinin rekreasyonel olarak değerlendirilmesi fikrini destekledi. Nitekim günümüzde bu alan, Bayraktar’ın doktora tezinde de öngördüğü şekilde, rekreasyonel amaçlarla kullanılmaya başlandı.

Homeros’un hayatı ile ilgili yapılan araştırmalar, Homeros’un bu vadideki mağaralarda yaşadığı hipotezini destekler yönde oldu. Dolayısıyla alanda kültürel bir varlık söz konusudur. Vadinin flora ve fauna özelliklerinin zengin, manzarasının güzel olmasının yanı sıra böyle bir kültürel değeri de barındırması, bu fikrin gerçekleşmesindeki en önemli adım oldu. Ancak Homeros’un burada yaşadığıyla ilgili kesin arkeolojik kanıtlar bulunmamaktadır. Homeros’un Sakız Adası ve Bornova Çayı ile Gediz Deltası arasında bir mağarada yaşadığı efsanesinden yola çıkarak, bölgede birkaç mağaranın olması nedeniyle vadiye bu ismin verilmesi uygun görüldü.

Özel aracı olan ziyaretçilerin Homeros Vadisi’ni bulmakta zorluk çekmemesi için İzmir Büyükşehir Belediyesi, rekreasyon alanının hizmete açıldığı yıl, hemen hemen bütün kavşaklara, Homeros Vadisi’ni gösteren 60’ı aşkın yönlendirme tabelası dikti. Homeros Vadisi’nin girişine kadar olan yol asfaltlandı. Alanın girişindeki tatlı su çeşmesi, özellikle EVKA-4 ve Atatürk Mahallesi sakinlerinin su doldurmak amacıyla ziyaret ettiği bir noktadır.

Vadinin derinliklerindeki serin mikro klima ile İzmir’in yaz sıcağından kaçan ziyaretçilere çekici gelecek özelliğe sahiptir. Üç farklı donatı elemanı ile oluşturulan üç büyük piknik alanı mevcuttur. Alanın bazı bölgelerinde GSM şebekesi çekmemektedir. Bornova Çayı, taşkın yaptığı dönemlerde, dere kenarına yakın tesis edilen piknik amaçlı donatı elemanlarının bazılarının üzerine, taşkın sırasında taşıdığı sediment, kum ve çakıl taşları yığarak kullanılmaz hale getirebilmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Bayraktar, A. (1973). İzmir Şehrinin İmarında Peyzaj Mimarisi ile İlgili Problemler ve Prensiplerin Tespiti. İzmir: Yalova Bahçe Kültürleri Araştırma ve Eğitim Merkezi; İzmir Büyükşehir Belediyesi (İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı Nazım Plan Şube Müdürlüğü) (2018). İzmir İli Bornova ilçesi, Kayadibi, Eğridere, Çamiçi Mahalleleri, “Bölge Parkı / Büyük Kentsel Yeşil Alan” Olarak Belirlenen Bölgeye İlişkin Hazırlanan 1/25000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliği Plan Açıklama Raporu, https://www.izmir.bel.tr/Yuklenen Dosyalar/NazimImarPlani/2382_17294.pdf, (Erişim tarihi: 11.06.2019); Zeybek, O. (2013). Homeros Vadisi’nin Rekreasyonel Potansiyelinin İrdelenmesi. İçinde; Ö. Tütüncü ve N. Kozak (Editörler), II. Rekreasyon Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı (ss. 638-643). Eskişehir: Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi.