-
2020
Şanlıurfa kent merkezinde bulunan cami, halk arasında Döşeme Camii olarak da bilinmektedir. MS 504 senesinde rahip Urbisyus tarafından Hz. İsa Peygamber’in annesi Hz. Meryem adına bir kilise yaptırılmıştır. Meryem Ana Kilisesi olarak tarih kayıtlarına geçen bu kilise, Abbasi Halifesi Me’mun zamanında (813-833), camiye çevrilmiştir. Minaresi ise Selahattin Eyyubi’nin yeğeni El Melik’ül Eşref Muzafferüddin tarafından 1211-1212 senelerinde tamir ettirilmiştir. Cami, Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566) döneminde restore edilmiştir. 1810 yılına gelindiğinde yapının kapsamlı bir onarından geçirildiği görülmektedir. Evliya Çelebi Seyahatname aldı eserinde yapıdan Halil İbrahim Tekkesi diye bahsetmekte ve şöyle demektedir: “Tekkenin içinde bir kaynak vardır ki; Nemrud, Hz. İbrahim’i atmak için yaktırdığı ateşin olduğu yerden çıktı. Sultan IV. Murad, Bağdat seferine giderken bu tekkeyi ziyaret edip iki balık yakalatarak kulaklarına birer altın küpe taktı”. Evliya Çelebi şu şekilde devam etmektedir: “Bir adam yedi gece, yedi gün bu tekkeyi ziyaret etse muradı olur derler. Saf suyundan içenler Allah’ın emri ile çarpıntı illetinden kurtulurlar. Bunun için Urfa halkından çarpıntı olmayıp sağlam olurlar”. Evliya Çelebi’nin bahsettiği bu kaynak, caminin batı tarafındaki bitişiğinde bulunan kubbeli mekandaki su olup Şanlıurfa insanları bu yeri Ağ Balık ismiyle ziyaret etmektedir. Eski zamanlarda dilek kağıtlarının yazılı olduğu kağıtlar buradaki suya fırlatılır, Ak Balık’ın bu kağıdı tutup götürmesi durumunda dileğin kabul olacağına inanılıyordu.
Selçuklu motifleriyle işlenen ve kesme taştan, dikdörtgen planlı, ibadet mekanının ortasındaki dört payenin taşıdığı kubbe ile üzeri kaplanan caminin sekiz çapraz tonozlu mihrap duvarına paralel bir şeması vardır. Caminin iç mekanı incelendiğinde sadece kireçle sıvandığı ve süslemeye yer verilmediği önemli bir ayrıntıdır. Caminin batı cephesinde ise altı satırlık kitabe bulunmaktadır.
Referanslar
Gezimanya, (2002). Halil-Ür-Rahman-Camii, https://gezimanya.com/sanliurfa/gezilecek-yerler/halil-ur-rahman-camii, (Erişim tarihi: 15.12.2020); Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi, Şanlıurfa İli Camileri, https://www.sanliurfa.bel.tr/files/1/bsb_once/urfa_ili_camileri.pdf, (Erişim tarihi:16.12.2020); Şanlıurfa Valiliği. Camiler, http://www.sanliurfa.gov.tr/camiler, (Erişim tarihi: 16.12.2020); Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Halilürrahman Külliyesi, https://islamansiklopedisi.org.tr/halilurrahman-kulliyesi (Erişim tarihi: 15.12.2020); Türkiye Kültür Portalı, Halil Ür-Rahman Camii (Döşeme Camii)- Şanlıurfa, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/sanliurfa/gezilecekyer/halil-ur-rahman-camii--doseme-camii-, (Erişim tarihi: 14.12.2020).