Gulet
Ulaştırma İşletmeciliği Yelkenli Yat
-
2019
Deniz turizmi için oldukça önemli olan gulet mavi yolculuk yapılan geleneksel ahşap teknelerimizi ifade eden bir tabirdir. Gulet kendine özgü forması olan bir ahşap yat olmasına karşın, Türkiye’de üretilen birçok ahşap yat için kullanılmaktadır. Gulet, Mavi Yolculuk için en popüler geleneksel ahşap yat gulettir. Rahat yemek yemeniz ve uzanmanız için en uygun biçimde tasarlanmış geniş, yuvarlak kıç bölümüyle bir gezi yatıdır. Guletler genelde ketch (marconi) veya iki direkli donanıma sahiptir; bir, iki veya üç trinketa yelkeni vardır. Uzunlukları 15 ila 33 metre arasında değişir ve altı ila 16 kişi alabilirler, özel duş ve tuvaletli, çift kişilik üç ila sekiz yataklı kabinleri vardır. Guletler de bir zamanlar Ege denizindeki adalar arasında şarap ve yük taşımak amacıyla kullanıldı. Tarih boyunca bu tip tekneler değişik amaçlara hizmet etti. İlk olarak yük taşımak amacıyla kullanılan bu tekneler daha sonraları balık ve sünger avcılıklarında kullanıldı. Bodrum’da Halikarnas balıkçısının öncülüğünde Azra Erhat ve arkadaşlarıyla başlayan mavi yolculuk turları günümüzde bir endüstri halini almış ve geleneksel ahşap teknemiz olan gulet dünya geneline ihraç edilmeye başlanmıştır. Günümüzde guletlerimiz mavi yolculuk kavramı ile özleşti ve ayrılmaz parçası oldu.
Türkiye’de geleneksel ahşap tekne tipi olarak mavi yolculukta kullanılan ahşap yat modelleri gulet, tirhandil ve ayna kıç olarak isimlendirilir. Geleneksel Mavi yolculuk bu üç ahşap yat tipiyle yapılmaktadır. Bu üç tekne modeline ayrım yapılmadan genelde gulet olarak isim verildiği görülmektedir. Gulet olmayan fakat gulet olarak pazarlaması yapılan yatların en yaygını ayna kıç olarak dizayn edilen yatlardır. Bu yatlar kabin kiralamanın yaygınlaştığı dönemde kabin sayısının arttırılması ve guletlerin kıç tarafına yitik olan yerin kazanılması amacıyla kabin yapılmasından dolayı yaygınlaştı. Bir diğer tip tirhandil olarak tanımlanan yatlardır. Tirhandillerde genellikle kabin sayısı iki veya üçtür. Özel yat olarak tercih edilen, yelkenciliğe daha uygun tekne formlarıdır. Yelken yapılan bir teknede geniş yaşam alanı sunması önemli bir tercih nedenidir.
Bodrum tersanelerinde üretilen yurtiçi ve yurtdışında bir marka haline gelen Bodrum tipi Ahşap Guletler dünyanın birçok ülkesinde seyir almaktadır. Hand Made (el işçiliği), özelliği taşıyan bu yatları yaptırmak için birçok ülkeden firma ve kişiler sıraya girmektedir. Büyük titizlikle yapılan bu yatlar, Türk Loydu’nun yanı sıra diğer Loydların kuralları çerçevesinde ISO 9001 ve uluslararası ticarette, bilhassa Avrupa Topluluğu üyeleri kendi tüketicilerini ve kullanıcılarını korumak, mal ve hizmetlerde kaliteyi tutturmak için ithal ettikleri mal ve hizmetlerde belli kalitenin garanti belgesi olan CE sertifikalarına uygun olarak üretilmektedir. Guletler mavi yolculukta pazarlanırken standart, lüks ve de-lüks kategorisinde sınıflandırılmaktadır. Standart guletlerin belirgin özelliği klimasız olmasıdır, tuvalet, duş ve tam donanımlı mutfak mevcuttur. Mavi yolculuk için ihtiyaç olan bütün niteliklere sahiptir. Lüks guletlerin standart guletlerden en belirgin ilave özelliği kabinlerde klima, banyolarında duşa kabin olmasıdır. Genelde bu teknelerin salonlarında TV, DVD, oynatıcı ses sistemi mevcuttur. De-lüks guletlerde ise bütün bu özelliklere ilave olarak jakuzi, odalarda televizyon, DVD oynatıcı, ses sistemi, hidro masaj duş gibi ekstraların yanında, yemek tercihine göre özel kalifiye aşçı ve 24 saat hizmet veren servis personeli bulunur. Butik nitelikte ve kişiye özel şekilde oluşturulmuş kaliteli bir hizmet sunan ahşap yatlar olarak ifade edebiliriz.
1960’lı yılların sonlarında turizmin Türkiye’de gelişim sürecine girmesi özellikle de Bodrum, Marmaris civarlarına gelen turistlerin sayılarını arttırdı. Çevredeki koyların güzellikleri ve bakir alanlar olmaları turistlerin bir hayli ilgisini çekti. Ancak bu koyları gezdirecek gezi teknelerinin çok kısıtlı olması artan talebi karşılamak için yeni gezi teknelerine ihtiyaç yarattı. İşte bu ihtiyacı karşılamak için bazı balıkçı guletlerinde tadilat yapılmaya başlandı ve bu guletlerin üzerine kamara ve arka güverteye de oturma yapılmaya başlandı ve bugünkü bodrum guletinin formu ortaya çıktı. Günümüz gelişen teknolojisi ile birlikte geleneksel formlarını koruyan guletler, inşa ekipman ve donanım açısından her gün gelişmektedir. Estetik ve ergonomi açısında birtakım avantajları olmasına karşın guletler kompozit teknelerden daha az tercih edilmektedir. Yerli bir ürün olarak guletlerin pazarlama ve markalaşma sorunları mevcuttur. Talebin artması sonucu Türkiye’de milli üretim yapılabilecek niş bir piyasa ürünüdür.
Referanslar
Kükner, A., Sarıöz, K., Güner, M., Bal, Ş., Akyıldız, H., Aydın, M., Turan, F. ve Özalper, F. (2009): Türk Tipi Guletlerin İncelenmesi ve Form Optimizasyonu TÜBİTAK Araştırma Projesi. Proje No: 106M086. İstanbul; Muslu, A. (2015). Türkiye’de Deniz Turizminde Ürün Farklılaştırması ve Kalite Yönetimi. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü; Muslu, A. (2018). Mavi Yolculuğun ve Geleneksel Ahşap Yatların Deniz Turizmi Arz Verisi Olarak Önemi: Bodrum Bölgesine Yönelik Nitel Bir Araştırma, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(2): 456-475; Yılmaz, H. (2006). Geçmişten Günümüze Gulet, www.yildiz.edu.tr/~hyilmaz/ygtd/Guletler.pdf, (Erişim tarihi: 12.11.2018).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Muslu, A. (2018). Mavi Yolculuğun ve Geleneksel Ahşap Yatların Deniz Turizmi Arz Verisi Olarak Önemi: Bodrum Bölgesine Yönelik Nitel Bir Araştırma, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6 (2): 456-475.